In de IO special ‘Opleiden in tijden van crisis’ bepleit Anton Cozijnsen: ‘start nu met veranderen.’ Daar kan niemand het mee oneens zijn. Winston Churchill stelde al ‘Never let a good crisis go to waste’. Juist nu moet inderdaad veel gebeuren. Naast de pijnpunten van voor de Coronacrisis benoemt Cozijnsen ook de nieuwste uitdaging: ziekenhuizen moeten ‘coronaproof’ worden. ‘Juist nu de tijdsgeest ernaar is, is het goed als bestuurders het heersende gevoel van urgentie en legitimering benutten’, stelt Cozijnsen terecht. Waar ik het niet mee eens kan zijn is dat Cozijnsen vervolgens bijzonder kort door de bocht projectmanagement afschrijft.
Cozijnsen stelt het volgende over de wijze van veranderen: ‘Niet met stuur- en projectgroepen (…), dat leidt alleen maar tot vertraging en weerstand’. Dit is typisch een pleidooi van een veranderkundige. Doorgaans hebben degenen die zichzelf bestempelen als verandermanager het namelijk niet zo op met projectmanagement. Ik ga er vanuit dat Cozijnsen verkeerd wordt geciteerd, want anders blijkt wel uit het feit dat hij spreekt van ‘stuur- en projectgroepen’ dat hij weinig affiniteit heeft met goed projectmanagement. Ik hoop van harte dat ook bij de organisaties waar hij komt het niet zo erg is gesteld dat daar stuurgroepen zonder projecten bestaan. Dat zou natuurlijk nergens op slaan. En projecten zonder stuurgroep kan prima, want het enige bestaansrecht van een stuurgroep is immers dat zij in het leven is geroepen om de opdrachtgever te ondersteunen bij het afwegen van de verschillende belangen in en rondom een project of programma. Als Cozijnsen in plaats van ‘stuurgroep’ doelde op ‘werkgroepen’, dan ben ik het al meer met hem eens. Menig werkgroep is in de praktijk namelijk simpelweg een slecht functionerende projectgroep.
Cozijnsen gooit hier echter wel het kind met het badwater weg. Projectgroepen veroorzaken namelijk niet alleen maar vertraging en weerstand. Als projectmatig werken teveel vertraging veroorzaakt, verander dat dan in plaats van je daar maar bij neer te leggen en projectmanagement dus als in haar geheel niet zinvol te beschouwen. Met betrekking tot weerstand gaat Cozijnsen ook verschrikkelijk kort door de bocht: veranderingen zullen altijd in meer of mindere mate weerstand oproepen. Als projecten structureel te veel weerstand oproepen, dan moet je daar wat aan doen in plaats van projectmatig werken compleet afschrijven.
Ik ga er vanuit dat Cozijnsen alleen maar stelling neemt om een punt te maken, want anders zou ik bijna denken dat Cozijnsen niet de op hoogte is van moderne projectmanagementtheorie en -praktijken. In dit korte artikel, waarin natuurlijk weinig ruimte is voor nuance, denkt hij namelijk in plaats van aan projecten aan ‘andere, flexibele samenwerkingsvormen’. Modern projectmanagement stoelt echter allang niet meer op alleen maar rigide gestructureerde, bureaucratische PRINCE2 projecten draaien. De ‘gereedschapskist’ van de eigentijdse (goede) projectmanager zit boordevol met flexibele samenwerkingstechnieken. Een goede projectmanager maakt altijd zijn project op maat, in die zin dat hij/zij de beoogde verandering zo flexibel mogelijk aanpakt.
Bovendien maakt een goede projectmanager niet van alles een project. Lessons learned en praktijkoplossingen direct integreren in de alledaagse praktijk, zoals Cozijnsen in het artikel voorstaat, is gewoon een heel goed idee. Ik schrijf ‘gewoon’, want waarom Cozijnsen in dit verband Yuval Noah Harari aanhaalt snap ik persoonlijk niet. Iemand die iets weet van Lean zal ook stellen dat dit, net als Lean in het algemeen, gewoon gezond verstand is. Zelfs in de wereld van de ICT, waar van buiten soms alles een project lijkt, maakt men onderscheid tussen zaken waar een project van moet worden gemaakt en dingen die gewoon direct kunnen worden aangepakt (‘changes’) en of moeten worden aangepakt (‘incidents’). Een goede projectmanager zal de laatste zijn om overal maar een project van te willen maken.
Omdat ik mij aan de ondertussen klassieke stammenstrijd tussen verandermanagers en projectmanagers dood blijf ergeren en me daarom daarin blijf mengen, ga ik deze blog enigszins bits maar wel met een knipoog afsluiten: Vegetariërs worden toch wel eens weggezet als simpelweg slechte jagers? Die analogie doortrekkend vind ik verandermanagers gewoon slechte projectmanagers.
© 2020, John van Rouwendaal, projectmanagementopleider bij de VUmc Academie en voorzitter van stichting Projectmanagement in de Zorg