Onderzoeksmethoden MS Centrum

Ziektemodellen

In kweekbakjes worden de biologische processen zoveel mogelijk nagebootst om te onderzoeken welke cellen op welke manier effect op elkaar hebben. Ook kunnen we zo onderzoeken welke stoffen kunnen helpen bij het gunstig laten verlopen van deze biologische processen.

Microscoop en MRI

Voor het beter begrijpen van de ziekteprocessen wordt gebruik gemaakt van hersenmateriaal van overleden MS-patiënten (i.s.m. de Nederlandse Hersenbank). Via speciale kleuringen kunnen we zien welke cellen en eiwitten betrokken zijn bij de schade aan het hersenweefsel. Dit wordt vergeleken met MRI-beelden van hetzelfde hersenmateriaal. Zo weten we welke ziekteprocessen we zien op MRI-beelden. Door deze manier van werken hebben we ontdekt dat er al veranderingen zijn aan het hersenweefsel vóór er een laesie te zien is. We onderzoeken wat die veranderingen zijn en hoe we met deze kennis nieuwe laesies kunnen voorkomen.

MRI

We zijn continu bezig met de ontwikkeling en verbetering van meet- en analysemethoden van de ziekteprocessen die optreden bij MS, met enige nadruk op hersenkrimp (atrofie) en laesies. Dit doen we zowel voor een beter begrip van de ziekte, als het verbeteren van de diagnose en het meten van de effectiviteit van behandelingen. Er zijn verschillenden soorten MRI-methoden:

Een belangrijk deel van het MRI-onderzoek is het “vertalen” van wetenschappelijk gebruikte MRI-meetmethoden naar de klinische praktijk om zo de diagnostiek en behandeling van MS te verbeteren. We proberen bijvoorbeeld het meten van hersenkrimp te standaardiseren. Dat wil zeggen dat, ongeacht op welke MRI-scanner we meten, de uitslag iets zegt over de hoeveelheid verlies van hersenweefsel sinds de vorige MRI-scan. De bedoeling is dat we het meten van hersenkrimp kunnen gebruiken om het therapeutisch effect van medicijnen te meten in individuele patiënten.

Crowdsourcing

Crowdsourcing is het online benutten van de kennis, kunde of creativiteit van een grote groep mensen. Bij deze nieuwe onderzoeksmethode vragen we het publiek te helpen hersengebieden in te tekenen op MRI-scans.

Meten via de ogen

Met optical coherence tomography (OCT)-apparatuur kunnen we de zenuwen in het oog in beeld brengen. Dit is de enige plek waar we de hersenen ‘van buiten’ kunnen zien. Met de OCT wordt de achterkant van het oog (netvlies – linker paatje) in beeld gebracht. De dikte van de zenuwlaag in het netvlies wordt gemeten. We onderzoeken of zenuwverlies in het oog een goede maat is voorde hoeveelheid zenuwafbraak (atrofie) in het brein. Het uitvoeren van een OCT-scan duurt minder dan een minuut voor beide ogen en doet geen pijn. Ook kunnen we oogbewegingen meten. Deze blijken aangetast bij een deel van de mensen met MS.

Bij MS komen oogbewegingsstoornissen veel voor. Wij brengen met een videotechniek (oculografie) oogbewegingsstoornissen in kaart om zo deze stoornissen beter te begrijpen en in de toekomst eerder op te sporen. Wellicht kunnen we de techniek in de toekomst gebruik om het verloop van de ziekte te voorspellen en om het effect van behandelingen te meten.

In vloeistoffen meten

We zoeken naar stoffen (biomarkers) in het bloed of hersenvocht die aangeven welke biologische ziekteprocessen zich in de hersenen van een patiënt afspelen. Biomarkers geven een beeld van de processen die zich op het moment van de vloeistofafname afspelen. De nieuwste technologische ontwikkelingen maken mogelijk dat we dat steeds beter in bloed kunnen meten. Uiteindelijk willen we een aantal biomarkers ontwikkelen die gebruikt kunnen worden voor de diagnose, het voorspellen van het ziektebeloop en het voorspellen van de effectiviteit van een behandeling. Voorbeelden van onderzoeken die lopen:

Cohorten

Om het ziektebeloop van MS te onderzoeken en te kunnen meten of therapieën helpen, doen we onderzoek met groepen mensen. Zo’n groep heet een cohort. Deelnemers aan wetenschappelijk onderzoek worden dan meestal voor aanvang, tussentijds en aan het einde van de studie gezien voor allerlei metingen, zoals MRI, bloedafname, OCT, neurologisch onderzoek en psychologische testen. Voorbeelden van grote cohorten zijn: