Laryngectomie: verwijderen van het strottenhoofd

Waarom wordt een totale laryngectomie verricht?

Er zijn verschillende redenen waarom het strottenhoofd wordt verwijderd, zoals:

het strottenhoofd is te sterk aangetast door de tumor (kanker) en kan daarom niet gespaard worden
de tumor heeft onvoldoende gereageerd op (chemotherapie en) bestraling
de tumor is na eerdere behandeling met (chemotherapie en) bestraling toch terug gekomen

Hoe ademt u na een laryngectomie?

Om te kunnen ademhalen wordt de luchtpijp na het verwijderen van het strottenhoofd in de in de hals gehecht. Het ademen gaat vanzelf en de opening naar de luchtpijp in de hals heet een stoma.

Hoe eet u na een laryngectomie?

Bij een laryngectomie worden de lucht- en voedselweg blijvend van elkaar gescheiden. Het eten en drinken gaat na een laryngectomie net als voor de operatie. Na het slikken komt het eten in de slokdarm en gaat het naar de maag. Doordat lucht- en voedselweg na de ingreep blijvend gescheiden zijn kan men zich niet meer verslikken.

Hoe sprak u voor een laryngectomie?

Vóór de laryngectomie sprak u met uw stembanden. De stembanden bevinden zich in het strottenhoofd. Als stembanden door lucht in trilling worden gebracht ontstaat er geluid. Zo ontstond het stemgeluid.

Kunt u spreken na een laryngectomie?

Met het verwijderen van het strottenhoofd worden ook de stembanden verwijderd. Spreken zoals u voor de operatie deed is daardoor niet meer mogelijk.
Wel zijn er andere mogelijkheden om geluid te kunnen maken en te spreken:

stemprothese
slokdarmspraak of injectiespraak
elektrolarynx

Afhankelijk van uw persoonlijke situatie (bijvoorbeeld de grootte van de tumor, uitgebreidheid operatie) kijken we wat de mogelijkheden zijn.

Wat is een stemprothese?

Een stemprothese is een klein ventiel. Meestal zijn deze ventieltjes van siliconen gemaakt. De stemprothese maakt zelf geen geluid. Door het ventiel kan er lucht vanuit de longen en luchtpijp naar de keelholte worden geblazen. Daar kan de lucht het slijmvlies van de keelholte in trilling brengen. Hierdoor kunt u stemgeluid maken. Dit stemgeluid klinkt natuurlijk en niet mechanisch. Wel kan (met name bij vrouwen) de stem lager klinken dan vroeger. Er zijn verschillende types stemprotheses (onder andere Blom-Singer en Provox).

Krijgt iedereen na de laryngectomie een stemprothese?

Stemgeluid is voor iedereen een wenselijk bezit. We streven altijd naar het kunnen plaatsen van een stemprothese. Plaatsing van een stemprothese hangt af van uw persoonlijke situatie tijdens de operatie. Soms kan het daarom niet (direct) mogelijk zijn een prothese te plaatsen.

Wat is slokdarmspraak of injectiespraak?

Door het inslikken van lucht uit de mondkeelholte wordt de lucht in de slokdarm geperst. Door deze lucht naar boven te persen komt het slijmvlies van de keelholte in trilling en kan er geluid (en dus stem) worden gegeven. Dit lijkt op boeren, maar de lucht komt in principe niet in de maag.

Wat is een elektrolarynx?

Een elektrolarynx is een mechanische trillingsbron die tegen de hals of wang kan worden gehouden. Hierdoor wordt stemgeluid gemaakt in de mond- en keelholte. Het stemgeluid dat met een elektrolarynx wordt gemaakt is mechanisch en klinkt niet zoals de natuurlijke stem. De elektrolarynx kan niet in alle situaties worden gebruikt. Bijvoorbeeld niet wanneer er sprake is van veel verlittekening in de hals.

Nazorg na laryngectomie

Tijdens en na de behandeling staat u steeds onder controle van uw behandelend arts. We proberen altijd beperkingen in het functioneren zoveel mogelijk te voorkomen.

Als klachten of beperkingen optreden kunt u begeleiding krijgen om er wat aan te doen.
Denkt u hierbij aan:

logopedie voor revalidatie van het spreken en eten
oedeem, pijn of functiebeperkingen van de hals en schouders waarvoor (tijdelijk) fysiotherapie nodig is
psychische gevolgen en eventuele acceptatie van de gevolgen van de laryngectomie
andere lichamelijke, psychische of sociale gevolgen (zoals slecht slapen, veel piekeren, sombere stemming, relatieproblemen, financiële problemen, problemen op het werk) waarvoor (tijdelijke) begeleiding door een gespecialiseerde verpleegkundige, maatschappelijk werker of psycholoog nodig is

Elke donderdag is er op de polikliniek KNO van het VUmc een gespecialiseerde verpleegkundige aanwezig waar u met vragen terecht kunt.

Voorlichtingsvideo's

Bekijk video's over de ervaringen van mensen die een laryngectomie hebben ondergaan.

Aanvullende informatie

Graag verwijzen wij u ook naar naar de informatie van het KWF: www.kwf.nl.

U kunt ook informatie inwinnen bij de patiëntenvereniging Hoofd-Hals (www.pvhh.nl). Ook kunt u de website www.verderzonderstembanden.nl raadplegen.

Op www.samenlevenmetkanker.nl vindt u informatie over het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van kwaliteit van leven.