Begrippenlijst rondom epilepsiechirurgie
Hier vindt u een beknopte uitleg van begrippen en afkortingen rondom de screening en de operatie van epilepsie.
Angiografie
Dit zijn röntgenbeelden die gemaakt worden terwijl een contrastmiddel wordt ingespoten in een van uw slagaders (die bloed naar uw hersenen aanvoeren). Zo kunnen wij de bloedvoorziening van de hersenen zeer nauwkeurig in kaart brengen. Zie ook de WADA test. Angio betekent bloedvat, Grafie betekent afbeelden. Een angiografie wordt altijd tijdens een dagopname verricht.
Diepte of Stereo EEG
Hierbij worden operatief - onder gehele narcose - verschillende elektroden in de hersenen geplaatst, soms in combinatie met een elektrodenmatje op de hersenen. Vervolgens wordt het EEG-signaal gemeten gedurende enkele dagen rond en tijdens het optreden van epileptische aanvallen. Dit wordt vastgelegd door middel van video-opnames van de patiënt. Dit onderzoek lijkt zeer veel op het video-EEG tijdens aanvalsregistraties met behulp van plakkers op het hoofd, maar nu met EEG-signalen gemeten binnen de schedel in plaats van erbuiten.
EEG
Elektro Encephalo Gram. Het hersenfilmpje. Een aantal opgeplakte elektroden meet gedurende korte tijd (bij een eenvoudig EEG) of langere tijd (bijvoorbeeld tijdens een fase 1 onderzoek) uw hersenactiviteit en dan vooral het optreden van epileptische activiteit. Dit gebeurt door de minuscule elektrische stroompjes te meten die uw hersencellen (neuronen) veroorzaken.
EMU
Epilepsy Monitoring Unit. Hier verblijft u tijdens een langdurige (fase 1) video-EEG registratie of tijdens de diepte elektroden registratie (stereo-EEG). De ruimte is uitgerust met EEG apparatuur, camera's en de benodigde computerapparatuur om u continue in de gaten te houden (behalve tijdens toiletbezoek).
FOCALE epilepsie
Een vorm van epilepsie die altijd van een bepaalde plek, of meerdere plekken, afkomstig is. Dit in tegenstelling tot gegeneraliseerde epilepsie. Een patiënt met focale epilepsie kan in aanmerking komen voor een operatie, epilepsiechirurgie. Dan moet de plek waar de epilepsie ontstaat wel gevonden worden. Epilepsie kan nog steeds focaal zijn ook als er niets op de MRI scan te zien is of als het EEG daar niet direct aanwijzingen voor geeft. Ook kan een focale epileptische aanval snel overgaan in een gegeneraliseerde aanval, dit heet dan nog steeds focale epilepsie, maar met secundaire generalisatie. Soms is het onderscheid moeilijk te maken.
Hersenen
We kunnen de hersenen onderverdelen in de grote en de kleine hersenen en de hersenstam. Epilepsie komt vrijwel altijd uit de grote hersenen. De grote hersenen zijn onderverdeeld in 2 helften (hemisferen) en 4 kwabben, de frontaal kwab aan de voorkant, de pariëtale kwab iets meer naar achteren, de occipitale kwab helemaal aan de achterkant vlak boven de kleine hersenen en de temporaal, of slaapkwab aan de zijkant zo ongeveer bij het oor. De hippocampus bevindt zich diep in de slaapkwab. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen de grijze stof, waar de neuronen zich bevinden en waar de signalen gemaakt worden, en de witte stof, meer naar binnen, de bekabeling waarin deze signalen worden verspreid naar het lichaam en de andere delen van de hersenen.
Hippocampus
De structuur in de hersenen waar uw geheugen zich grotendeels bevindt. Zowel links als rechts heeft u een hippocampus. Meestal kan er veilig eentje worden verwijderd tijdens epilepsiechirurgie als dat nodig is omdat het geheugen niet van één hippocampus afhankelijk is. Hippocampus betekent zeepaard en de naam komt van de vorm van de hippocampus in de hersenen, die lijkt wat op een zeepaardje.
Ictale SPECT-scan
Dit is een scan waarbij u via een infuus een radioactieve stof krijgt toegediend, vlak na het begin van een epileptische aanval. Deze stof bindt zich aan zuurstof in het bloed. Bij epileptische aanvallen is veel zuurstof nodig in de gebieden waar de aanval begint. Dit kunnen we dan in beeld brengen met de SPECT scan. Ictaal betekent tijdens de aanval, SPECT staat voor Single Photon Emission Computed Tomography. Omdat we op een aanval moeten wachten bent u, tot deze plaatsvindt, opgenomen op de EMU onder EEG bewaking.
MEG
Magneto Encephalo Gram. Dezelfde elektrische activiteit die door hersencellen wordt veroorzaakt en die we kunnen meten met een EEG doet ook een magnetisch veld ontstaan (denk bijvoorbeeld aan een elektromagneet). Deze magnetische activiteit kunnen we meten in de MEG. Omdat dit magnetisme erg gevoelig is voor verstoring (bijvoorbeeld door metaal) staat dit apparaat diep weggestopt en geïsoleerd in de kelder van VUmc. VUmc is het enige ziekenhuis in Nederland dat beschikt over een MEG die niet alleen voor wetenschap maar ook voor patiëntenzorg wordt gebruikt. Omdat het magnetisch veld tegelijk minder verstoord wordt door bijvoorbeeld uw schedel en huid is het MEG signaal beter in staat uw (epileptische) hersenactiviteit te meten dan het EEG. De MEG is een belangrijk onderzoek in de evaluatie voor epilepsiechirurgie.
MRI
Bij dit onderzoek worden beelden van de hersenen gemaakt met magneetvelden en radiogolven. De maat voor de sterkte van dit magneetveld is Tesla, hoe sterker het magneetveld hoe beter de beelden van uw hersenen. VUmc heeft een 3 tesla MRI scan. Mogelijk is een MRI met hogere magneetsterkte (7 tesla) nodig. Deze zal dan worden gemaakt in het Spinoza centrum in Amsterdam. Behalve gewone plaatjes kunnen ook beelden worden gemaakt terwijl u taken uitvoert (zoals lezen). Dit heet dan een functionele MRI en deze meet vooral de doorbloeding in uw hersenen tijdens die taken. Zo weten wij welke hersengebieden met deze taken te maken hebben.
Neuron
Zenuwcel. De cel in de hersenen waarin alles gebeurt. Zowel normale gedachten als beweging maar ook epilepsie komen voort uit neuronen. Dit gebeurt met kleine stroompjes (60 millivolt, bijna vierduizend keer zo weinig als in een stopcontact) die gemaakt worden in de neuronen en zich voortgeleiden door de hersenen. Bij epilepsie komen die stroompjes in grote hoeveelheid en ongecoördineerd voor waardoor er een soort kortsluiting in de hersenen optreedt. Overigens zijn er veel meer cellen in de hersenen niet dan wel neuronen, bijvoorbeeld steuncellen (glia cellen). Neuronen bevinden zich vooral in de hersenschors, de cortex, met uitlopers in de witte stof.
Nervus Vagus Stimulatie en Deep Brain Stimulation
Naast epilepsiechirurgie bieden wij ook Nervus Vagus Stimulatie en Deep Brain Stimulation aan. Bij Bij Nervus Vagus Stimulatie (NVS) wordt er een elektrode om de linker nervus vagus in de hals gelegd. Hierna wordt de nervus vagus kunstmatig geprikkeld met een elektrisch stroompje. Deze signalen gaan door de zenuw naar de hersenen en onderdrukken de epileptische aanvallen in de hersenen. Deep Brain Stimulation (DBS, diepe hersenstimulatie) is een behandelmethode waarbij elektroden in de hersenen worden geplaatst die elektrische signalen afgeven. Het effect is dan vergelijkbaar met nervus vagus stimulatie. De bijwerkingen zijn wel anders.
NPO
Neuropsychologisch onderzoek. Met behulp van het NPO worden bepaalde hersenfuncties in kaart gebracht. Het gaat om de zogenaamde cognitieve functies, zoals bijvoorbeeld concentratievermogen, geheugen en reactiesnelheid. Het NPO duurt een paar uur.
PACU
Dit staat voor Post Anaesthesiology Care Unit, de afdeling waar u bijkomt na een operatie en over het algemeen de eerste nacht verblijft.
POS
Pre-operatieve screening. Tijdens de POS wordt onderzocht of en hoe veilig u een narcose kunt ondergaan.
WADA-test
Vernoemd naar Juhn Wada. Bij deze test wordt gedurende een dagopname een angiografie gemaakt waarbij één of twee kanten van de hersenen tijdelijk worden uitgeschakeld met behulp van een slaapmiddel. Op deze manier testen we de andere hersenhelft en kunnen we kijken of bepaalde functies, met name het geheugen en taal, daar voldoende aanwezig zijn.