STAR Online voor verschillende doelgroepen: ontwikkeling en evaluatie

Samenvatting

STAR Online is een e-Learning programma voor mantelzorgers, vrijwilligers en professionele zorgverleners van mensen met dementie. Het is ongeveer tien jaar geleden (2010-2013) ontwikkeld in het kader van het EU Leonardo da Vinci Lifelong Learning programma (LLP). STAR Online beoogt de kennis en vaardigheden van mantelzorgers en vrijwilligers te vergroten door hen te informeren over de diagnose dementie, gevolgen ervan in het dagelijks leven, kennis over persoonsgerichte zorg en begeleiding, en het voor jezelf zorgen als mantelzorger/vrijwilliger. Doel is hiermee de kwaliteit van zorg te verbeteren voor thuiswonende mensen met dementie, en mantelzorgers en vrijwilligers te ondersteunen in hun zorgtaak. Naast de e-Learning voor mantelzorgers en vrijwilligers bevat Star Online tevens een reeks modules op gevorderd leerniveau voor professionele zorgverleners. Een evaluatiestudie (Hattink et al., 2015) toonde aan dat deelname aan STAR tot een toename van het competentiegevoel, empathie en een meer persoonsgerichte attitude van mantelzorgers en professionele zorgverleners leidt.

In het huidige project wordt STAR online geupdate met nieuwe kennis, en wordt ingezet op verdere verspreiding onder mantelzorgers, wiens aantal de komende 30 jaar verdubbelt van 800.000 nu naar 1.7 miljoen in 2050 (Alzheimer Nederland, 2021), alsook onder vrijwilligers en professionals in de zorg en het sociaal werk, onder meer via het onderwijs (mbo, hbo). Ook wordt onderzocht hoe, in co-creatie, STAR Online geschikt kan worden gemaakt voor mantelzorgers van mensen met dementie met een migratieachtergrond, meer specifiek een Marokkaanse achtergrond. Deze groep neemt de komende decennia twee keer zo snel toe als de groep autochtone Nederlandse mensen met dementie en dus ook het aantal mantelzorgers (www.zorgvoorbeter.nl, 2023).

Doel

Updaten van de STAR Online cursus op basis van nieuwe kennis en ontwikkelingen in de zorg voor mensen met dementie. STAR Online geschikt maken en borgen voor gebruik door, en verdere disseminatie en implementatie onder, zorg- en welzijnsprofessionals, meer specifiek studenten in opleiding voor verzorgende beroepen (mbo/hbo; helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen) en studenten maatschappelijke zorg/social work. Ten slotte zal worden onderzocht hoe STAR geschikt kan worden gemaakt voor mensen met een Marokkaanse migratieachtergrond. Nagegaan zal worden hoe STAR zich verhoudt tot andere online tools, en hoe deze kunnen worden geïntegreerd of naast, of na, elkaar ingezet bij de verschillende doelgroepen en in verschillende fasen van dementie.

Methode

Om de STAR online cursus geschikt te maken voor het mbo-niveau zal in een eerste fase een werkgroep worden samengesteld met daarin vertegenwoordigers en docenten van de doelgroepen helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen. Hiervoor zal worden samengewerkt met twee ROCs. Zij zullen in co-creatie met onderzoekers en docenten van Inholland, Amsterdam UMC en VU de huidige modules van de STAR online cursus inhoudelijk waar nodig aanpassen en leerpaden afstemmen op de verschillende typen zorgverleners/ beroepsgroepen. Ook zal een klankbordgroep worden ingesteld waarin vertegenwoordigers van de beroepsverenigingen voor verpleegkundigen en verzorgenden (V&VN) en sociaal werk (BPSW) zijn vertegenwoordigd. De aangepaste cursus-modules en leerpaden voor de verschillende typen professionals en de oorspronkelijke geüpdatete STAR cursus, zullen worden geupload op een nieuw platform (de cursus is sinds mei 2023 namelijk niet meer online beschikbaar). Streven is de cursus op termijn op te nemen in het opleidingscurriculum van de verzorgende beroepen en sociaal werk.

In een tweede fase wordt in een evaluatiestudie nagegaan of deelname aan de STAR online cursus leidt tot een meer persoonsgerichte attitude en meer empathie bij helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen/sociaal werkers (in opleiding). Hiertoe zal een gerandomiseerde gecontroleerde trial worden uitgevoerd met voor- en nametingen. Deelname aan het onderzoek geschiedt op basis van informed consent. De resultaten zullen worden vergeleken met de resultaten uit eerder onderzoek (Hattink et al., 2015). Er zal tevens een procesevaluatie worden uitgevoerd om inzicht te krijgen in de ervaringen met de cursus en om bevorderende en belemmerende factoren van implementatie bij de verschillende doelgroepen in kaart te brengen.

Tevens zal worden onderzocht welke aanpassingen en vorm nodig zijn om de inhoud van de STAR online cursus geschikt te maken voor toepassing bij mantelzorgers met een Marokkaanse migratieachtergrond, en mensen met bijvoorbeeld laaggeletterdheid en/of een laag opleidingsniveau. Hiervoor zal een plan van eisen en een eerste ontwerp worden gemaakt, eveneens in co-creatie met vertegenwoordigers van de doelgroep en experts op dit gebied, en zullen indien mogelijk eerste mock-up versies worden getoetst op gebruiksvriendelijkheid en bruikbaarheid bij de doelgroep. Vanuit de werkgroep Welzijn van de AWHDD wordt hieraan een bijdrage geleverd door medewerkers van de Marokkaanse ontmoetingsgroepen en deelnemers aan de Marokkaanse lotgenotengroepen van Stichting Mantelzorg en Dementie te betrekken als testpanel.

Resultaten

Verwacht najaar 2025

Contact

Channah Osinga, MSc, junior onderzoeker, Afdeling Neuropsychologie, FGB, VU c.j.osinga@vu.nl

Dr. S. Sikkes, Alzheimercentrum AUMC/Afdeling Neuropsychologie, FGB, VU s.sikkes@amsterdamumc.nl

Anne Marie Vaalburg, PhD, Lectoraat Gezondheid & Welzijn van Kwetsbare Ouderen, Inholland, Marie.Vaalburg@inholland.nl

Publicaties

Hattink, B., Meiland, F., Roest, H. van der, Kevern, P., Abuiso, F., Bengtsson, J., Giuliano, A., Duca, A., Sanders, J., Basnett, F., Nugent, C. Kingston, P., Dröes, R.M. (2015). Web-based STAR E-learning course increases empathy and understanding in dementia caregivers: results from a randomized controlled trial in the Netherlands and the United Kingdom. J Med Internet Res, 17(10):e241

Samenwerkingspartners

VU (Neuropsychologie), VUmc (Ouderengeneeskunde, Neurologie), Inholland, ROC Amsterdam, ROC Nova College Hoofddorp, Kennemerhart, Zonnehuisgroep Amstelland, Stichting Mantelzorg en Dementie

Financiering

Het project wordt gesubsidieerd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).