Leren aan bed

Hoe je de ander aanzet tot klinisch redeneren

In de Time-out-trainer-module leren deelnemers de methodiek van het klinisch redeneren over te dragen aan hun collega’s. Gespecialiseerd verpleegkundige in het Spaarne Ziekenhuis Sandra Eijkenaar, volgde deze nieuwe module, waarbij leren op de werkplek en directe toepassing in de praktijk, centraal staan.

Op niveau verpleegkundigen proactief laten meedenken; dat is wat Sandra voor ogen heeft voor haar afdeling. “Ik wil verpleegkundigen in hun kracht zetten”, zegt ze. Elke verpleegkundige zou volgens haar goed moeten kunnen klinisch redeneren en klinisch leiderschap moeten tonen. Tijdens de Time-out-trainer-module leren verpleegkundigen als Sandra, die zelf het klinisch redeneren al beheersen, hoe zij dit - volgens de Time-out-methode -  op een informele, maar structurele manier kunnen overbrengen aan de rest van het team.

De juiste vragen
De bedoeling is dat de deelnemers straks dus hun collega’s op de werkvloer, aan het bed, gaan trainen. Middels werkplekleren dus. Om zich dit eigen te maken, gaan de deelnemers in de module ook aan de slag met werkvormen volgens dit principe. Zo wordt de Leer & ontwikkelsprint gebruikt en wordt ook de Time-out-methode zelf ingezet als instrument. Waarbij er in de training, in plaats van op de inhoud, vooral gereflecteerd wordt op het proces: hoe zet je de ander aan tot klinisch redeneren? “Dat is het waardevolste dat ik heb geleerd”, zegt Sandra. “Hoe je door de juiste vragen te stellen iemand tot nadenken kunt zetten. Zonder beoordelend te zijn of iemand een richting in te duwen. Wij als verpleegkundigen vinden het heel leuk om te zenden, te laten zien wat we aan kennis in huis hebben. En dat is vaak ook nog steeds wat studenten verwachten. Maar het draait niet alleen om de inhoud die jij als trainer hebt, maar juist om wat je uit de ander kunt halen.”

Spiegelen

Sandra Eijkenaar

Zelfreflectie, het aanvoelen van de ander en gesprekstechnieken zijn dan ook belangrijke onderdelen van de training. Hiervoor oefenen de deelnemers onder andere met trainingsacteurs. “Ook dat is heel waardevol”, zegt Sandra. “Doordat je zo’n acteur voor je neus hebt die heel goed kan spiegelen, onderga je echt een bewustwordingsproces. En het geeft je de ruimte om fouten te maken. Dat is moeilijk voor zorgverleners; die willen geen fouten maken. Het is confronterend en spannend, maar als verpleegkundigen zijn we door onze opleiding wel gewend aan rollenspellen. Ik vond oefenen met een lotuspatiënt erger.”

Direct oefenen in de praktijk
De module bestaat uit vier lesdagen, verspreid over circa drie maanden. Tussen de bijeenkomsten door, kunnen de deelnemers hun opgedane kennis en kunde direct toepassen in de praktijk. Sandra kwam op haar afdeling wat dat betreft in “een gespreid bedje” terecht. “Bij ons – een gespecialiseerde verpleegafdeling – is het niveau van klinisch redeneren al vrij hoog,” vertelt ze. “Er is veel aandacht voor pro-active nursing, er zijn leerwerkplaatsen en ik heb een vrij proactieve praktijkopleider die net als ik het klinisch redeneren naar een nóg hoger plan wil brengen. Heel veel van het geleerde heb ik direct in de praktijk kunnen oefenen. En, wat ik vervolgens in de praktijk deed, zoals het maken van een implementatieplan, kon ik vervolgens weer in de groep bespreken.”

Werkpleklerenexpert
Na het volgen van de module begint het echte werk: de implementatie op de afdeling. Hoe gaan ze dat vormgeven en organiseren? Om de deelnemers hier zo goed mogelijk op voor te bereiden, werd bij de ontwikkeling en uitvoering van de module een expert op het gebied van werkplekleren betrokken. Deze is, naast de inhoudelijk docenten, tijdens de leergang ook als trainer aanwezig. In de toekomst hoopt VUmc Academie deelnemers na afloop van de Time-out-trainer-module ook individueel te kunnen coachen. Bijvoorbeeld in het maken van een plan van aanpak of gewoon om te sparren over zaken waar ze tegenaan lopen tijdens de implementatie.  

3 Modules Klinisch Redeneren
De Time-out-trainer-module is de laatste in een reeks van 3 modules in Klinisch Redeneren voor verpleegkundigen die VUmc Academie sinds het voorjaar 2021 biedt. In de Basismodule staat de methodiek centraal, vertaald naar patiëntsituaties. In de Gevorderde-module is de patiënt het uitgangspunt en maken deelnemers zich aan de hand van patiëntsituaties en de ABCDE-methode de zorgthema’s eigen. De derde module is bedoeld voor verpleegkundigen die module 1 en 2 hebben gevolgd of door andere scholing en praktijkervaring al bekwaam zijn in het klinisch redeneren, en voor de taak staan de methodiek over te brengen aan collega’s op de werkvloer. Voorafgaand aan deze leergang vindt een assessment plaats om het niveau te toetsen.

Kijk voor meer informatie over de modules Klinisch Redeneren van VUmc Academie op Proactive Nursing: Basismodule Klinisch Redeneren, Proactive Nursing: Klinisch Redeneren Gevorderden en Proactive Nursing: Klinisch Redeneren - Time out trainer

Lees dit artikel en meer over leren op de werkplek en samenwerkingen tussen VUmc Academie en collega-instellingen in het VUmc Academie magazine “Ready to go! - Inspelen op de praktijk”