Even een Time Out om beter van buiten naar binnen te leren kijken

Hoe gaat het nu met u? Hoe is het met uw welbevinden, uw lichaamsfuncties, uw dagelijks functioneren? Klinisch redeneren is voor een verpleegkundige net zo logisch als juridisch redeneren voor een advocaat; het is een automatisme. Alleen, hoe doe je dat goed en gestructureerd, zodat je vervolgens ook de juiste zorg kunt verlenen? Om hiermee samen met collega’s te oefenen biedt VUmc Academie de Time Out. We spraken erover met bedenker Marc Bakker, expert docent klinisch redeneren en auteur van ProActive Nursing.

‘Een ongelooflijk belangrijke functie van een verpleegkundige is dat hij of zij als het ware de advocaat is van de patiënt, de vertegenwoordiger naar bijvoorbeeld de arts of andere specialist’ zegt Marc. ‘Daarom wil ik dat verpleegkundigen klinisch leiderschap tonen. Dat wil zeggen proactief zijn, de regie nemen en handelen naar hun bevindingen. En dat doe je door goed klinisch te redeneren. Je moet als verpleegkundige eigenlijk van buiten naar binnen leren kijken. Dat is de grote kunst.’

Observeren, Analyseren en Communiceren
Een instrument om hiermee samen met collega’s en met eigen of bestaande casuïstiek te oefenen is de Time Out. Dat gebeurt aan de hand van een model bestaande uit socratische vragen op drie gebieden: Observeren, Analyseren en Communiceren. Door de stappen te volgen en over de vragen met elkaar in gesprek te gaan, ontwikkel je je klinische blik en je klinisch inzicht. En kun je beter bepalen wat je kunt doen met je bevindingen. Doordat je een Time Out samen doet leer je daarbij ook van elkaar.

Doe ik het eigenlijk wel goed?
De Time Out is een ideaal hulpmiddel om het klinisch redeneren te oefenen op de werkvloer. Je kunt bijvoorbeeld een letterlijke time out nemen en aan de hand van de vragen uit de Time Out, even stilstaan om te reflecteren op een casus uit je praktijk. Marc: ‘Stel jezelf en je collega’s nadat je bij een patiënt bent geweest eens de vraag: ‘deed ik het eigenlijk wel goed net, dat klinisch redeneren?’ Daar leer je van. Daar verandert kennis, gedrag en cultuur mee.’ Ook in andere settings is de Time Out perfect inzetbaar om het gesprek op gang te brengen. Denk aan een klaslokaal, een onderwijsleergesprek of een skillslab.

Leer de leermeester
Om het oefenen te faciliteren op de werkvloer en ervoor te zorgen dat in de toekomst alle verpleegkundigen in Nederland op dezelfde manier, volgens hetzelfde model, klinisch redeneren, leidt Marc ‘leermeesters’ op. Dit zijn verpleegkundigen die het klinisch redeneren aan onder andere studenten en collega’s overbrengen. Het train de trainer-principe dus. Deze leermeesters kunnen daarbij gebruikmaken van de Time Out-methode en hebben beschikking over een casuïstiek-database. Het opleidingstraject van deze leermeesters staat nog in de kinderschoenen.

De bedoeling is dat straks ieder verpleegkundig team in een ziekenhuis twee leermeesters heeft rondlopen die mensen enthousiasmeren en motiveren en het oefenen met klinisch redeneren mogelijk maken. ‘Verpleegkundigen hebben het ongelooflijk druk en hebben nauwelijks tijd om te leren. Althans niet als dat betekent dat ze naar school moeten. De kracht van de Time Out is echter dat het geen extra tijd kost omdat je het gewoon in de praktijk kunt toepassen. Het is slechts een middel om inzicht te krijgen en je bewust te maken van iets wat je eigenlijk al aan het doen bent.’

Meer weten over de Time Out en klinisch redeneren voor verpleegkundigen en werkplekleren? Lees dan het laatste magazine van VUmc Academie Learning by doing. Kijk voor de cursus op de website van VUmc Academie.