Emotionele verwerking bij kanker
Kankerpatiënten kunnen soms vastlopen in het proces van verwerking. Dit kan ook een negatief effect hebben op de medische behandeling. Medisch maatschappelijk werkers kunnen hierbij een belangrijke rol spelen.
Mensen vinden het vaak al fijn om te horen dat hun gevoelens normaal zijn en dat veel mensen met kanker diezelfde gevoelens hebben. We leggen uit hoe het proces van rouwverwerking verloopt, zodat de patiënt zijn of haar gevoelens en gedrag kan herkennen. De erkenning van gevoelens kan soms al genoeg zijn om zonder professionele hulp weer verder te gaan.
Emotioneel verwerkingsproces bij kanker
Ieder proces is anders. Over het algemeen is onze ervaring dat als een patiënt de diagnose kanker te horen krijgt, de boodschap niet gelijk binnenkomt. Het kan enige weken duren voordat de patiënt de impact van de ziekte en de behandeling beseft. De behandeling gaat vaak al sneller van start, dan de verwerking van het nieuws.
Tijdens de eerste fase komt alle informatie die een patiënt te horen krijgt maar met mate binnen. De patiënt beleeft alle gebeurtenissen in een roes. Ineens staat het leven van de patiënt op z'n kop en moeten er ook allerlei praktische zaken geregeld worden. In deze periode moet de patiënt de diagnose laten landen maar ook een plan van aanpak maken voor de nabije toekomst. De patiënt gaat in de overlevingsstand. Wij adviseren, zeker in het begin, altijd iemand mee te nemen naar medische afspraken. Twee mensen horen meer dan één.
In de volgende fase herpakt de patiënt zich weer (enigszins). In deze fase kijkt de patiënt wat hij of zij nodig heeft om in de nieuwe situatie te kunnen functioneren. Nu start pas de verwerking. Onze ervaring is dat iedereen een andere manier heeft om het verdriet te verwerken. Praten, lichaamsbeweging, sporten, schrijven in een dagboek of creatieve activiteiten zoals schilderen. Deze activiteiten kunnen het proces van verwerking ondersteunen. Belangrijk is wel om het te verwerken, maar pas als de patiënt hier klaar voor is. Als een patiënt hierin vastloopt is het goed om professionele hulp in te schakelen. Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam biedt psychosociale hulp waar patiënten en hun naasten gebruik van kunnen maken.
Verwerking door de omgeving van de patiënt
Na de behandeling komt de patiënt en de naaste omgeving vaak in rustiger vaarwater. De patiënt gaat de gebeurtenissen echt verwerken en gaat na een intensieve periode weer naar huis.
Belangrijk is om te beseffen dat het proces van de patiënt en het proces van de omgeving niet altijd gelijk loopt. Dit kan gevolgen hebben voor de relatie en soms spanningen oproepen.
Voor de partner of kinderen (of andere naasten) verloopt het verwerkingsproces dus vaak anders. Ook als partner moet je een manier vinden om met de nieuwe situatie om te gaan. Hoe regel je het op het werk, met de kinderen en/of het huishouden? Wie kan er praktische of emotionele ondersteuning bieden? Hoe gaat u om met alle geïnteresseerde mensen uit uw omgeving die bellen, appen of op bezoek willen komen? Zowel de patiënt als naasten gaan op zoek naar een nieuw evenwicht om overeind te blijven in een moeilijke situatie.
Algemene adviezen
- Het kan prettig zijn om iemand mee te nemen naar uw afspraken. Twee mensen horen meer dan één en u kunt daarna samen praten over het gesprek met de arts of verpleegkundige.
- Schrijf uw vragen van tevoren op, zodat u deze niet vergeet.
- Zeg alles waar u mee zit tegen uw arts, ook bijvoorbeeld fysieke klachten die niets met de ziekte te maken lijken te hebben.
- Zorg ervoor dat uw arts weet wat u wel en niet belangrijk vindt, zodat hij/zij hier rekening mee kan houden.
- Het is verleidelijk om te googlen op internet over uw diagnose. Het kan handig zijn voor algemene informatie, maar realiseert u zich dat de informatie die u vindt over grote groepen mensen gaat en niet over uw specifieke situatie. U kunt overspoeld worden met informatie die u niet kunt toepassen op uw eigen situatie, zoals bijvoorbeeld genoemde overlevings- en genezingspercentages. Iedere situatie is uniek. Bespreek vooral uw vragen met uw arts.
- Ga bewust om met het ontvangen van bezoek en houd daarin uw eigen behoefte en grenzen voor ogen. Bedenk wie u wilt informeren en op welke wijze u dit wilt doen. Zo kunt u onderscheid maken in de mensen die u wilt zien en mensen die u bijvoorbeeld per Whatsapp(groep) of e-mail op de hoogte houdt. U heeft uw energie ook nodig voor de behandeling, praktische zaken en de verwerking van uw situatie. U moet een nieuwe balans in uw leven vinden.
- Hulp vragen aan anderen is niet voor iedereen even makkelijk. Het besef dat het soms niet meer lukt om je eigen boontjes te doppen kan zwaar vallen. Probeer te accepteren dat u niet alles alleen kunt. En dat u hulp kunt vragen. Mensen vinden het vaak ook fijn om te helpen, omdat ze daarmee iets concreets kunnen doen in een situatie waarin ze zich machteloos voelen.
- Vraag professionele hulp als u denkt dat u dit nodig heeft, bij emotionele, relationele of seksuele problemen of vragen over zingeving of advies bij praktische zaken. Uw arts kan u verwijzen naar medisch maatschappelijk werk, psycholoog, geestelijke verzorging, fysiotherapie, diëtist en hulp bij uiterlijke verzorging. >
- Het is belangrijk te verwerken wat u overkomt of overkomen is. De manier en het moment waarop is voor iedereen anders, ontvlucht nare gevoelens niet en deel uw situatie met anderen.