We moeten investeren in veranderend leren
De zorg in Nederland is ontzettend goed en dat willen we natuurlijk graag zo houden. Maar hoe lukt dat als het tekort aan goed opgeleid zorgpersoneel steeds groter wordt? Kan meer geld voor opleiden daar verandering in brengen? We moeten vooral investeren in anders opleiden, stelt Wim Polderman, directeur VUmc (Amstel) Academie, Amsterdam UMC.
Wim Polderman, directeur VUmc (Amstel) Academie,
Amsterdam UMC
Halverwege november was er een doorbraak in de cao-onderhandelingen. De UMC’s bereikten met alle vakbonden een akkoord. Naast aandacht voor werkdruk, vitaliteit, veiligheid en loonsverhogingen is er in de cao opmerkelijk veel aandacht voor scholing en ontwikkeling. De UMC’s willen hierin investeren. Het mooie van deze cao is dat er voor het eerst echt richting wordt gegeven aan de hoogte van deze investering: ten minste 3 procent van de loonsom wordt gebruikt voor scholings- en opleidingsactiviteiten. Een belangrijke ontwikkeling.
‘Mensen gaan weg omdat ze ontwikkelkansen missen’
Te weinig mensen om op te leiden
Waar we tegenaan lopen, is dat we wel willen opleiden, maar dat er te weinig mensen zijn om op te leiden. Het is lastig om mensen te vinden voor de specialistisch verpleegkundige of medisch ondersteunende functies. Daarin kan het bieden van loopbaanperspectief verandering brengen. Wat misschien nog lastiger is, is mensen behouden. Het verloop is groot en de toegenomen werkdruk tijdens de Covid-19-pandemie heeft dat niet verbeterd.
We hebben de afgelopen twee jaar bijvoorbeeld veel mensen voor de ic opgeleid, maar er zijn er nog meer uitgestroomd. Per saldo zijn er op dit moment minder ic-verpleegkundigen dan vóór de pandemie. Een van de redenen waarom mensen weggaan, is dat ze ontwikkelkansen missen. We moeten de mogelijkheid bieden te groeien, door te leren en te ontwikkelen. Geld voor opleiden heeft daar absoluut invloed op.
Genoeg geld voor scholing en ontwikkeling
De UMC’s geven met de nieuwe cao richting aan de hoogte van de investering voor het opleiden van medewerkers. Daarnaast worden de ziekenhuizen ondersteund door de KIPZ, de Kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg, voor het professionaliseren van zorgmedewerkers, en door het FZO, het Fonds Ziekenhuis Opleidingen, bestemd voor het opleiden van gespecialiseerd verpleegkundigen en medewerkers in medisch ondersteunende functies. De hoeveelheid geld is, dankzij de nieuwe cao, KIPZ en FZO, misschien niet eens het probleem. Van essentieel belang is dat het opleidingsgeld van FZO bij de afdelingen terechtkomt waar daadwerkelijk wordt opgeleid. En dat de KIPZ-gelden nadrukkelijk worden aangewend voor professionele ontwikkeling. Het strategisch opleidingsplan en opleidingsjaarplan zijn daar de juiste instrumenten voor. In veel ziekenhuizen is dat niet zo vanzelfsprekend, maar gelukkig gaat het op veel andere plekken inmiddels wél op die manier.
Omslag maken
Waar nog veel winst te behalen is, is een andere manier van opleiden. Als je altijd hetzelfde recept gebruikt, krijg je elke keer ongeveer dezelfde taart. Deze metafoor gaat ook op voor de professionalisering van onze medewerkers. Ondanks de complexere zorgvraag, het gebrek aan ontwikkelmogelijkheden en de toenemende druk op de arbeidsmarkt, blijven we hetzelfde palet aan opleidingen en trainingen bieden. Uiteraard worden er stappen gezet en in reactie op Covid-19 is er in het onderwijs een enorme digitaliseringsslag doorgevoerd, maar voor het opleiden van professionals is meer nodig. Innovatieve ideeën om professionaliseren anders aan te pakken en plannen voor andere leer- en werkvormen zijn er genoeg. Hier kan meer geld, of misschien anders besteed geld, van doorslaggevend belang zijn.
Skillslabs
Om de zorgkwaliteit hoog te houden, medewerkers te binden, jonge mensen aan te trekken en het werken in de zorg aantrekkelijk te maken, moeten we juist nu investeren in ‘anders opleiden’. Digitaliseren van het onderwijs kan daar een grote rol in spelen. Bijvoorbeeld door het simuleren van de werkplek met augmented reality, het op afstand meekijken met operaties en het gebruik van artificial intelligence. Enerzijds kun je zo interprofessioneel en in teams opleiden, anderzijds gebruik je deze innovaties om gesimuleerd op te leiden. Levensechte simulaties van de werkplek en real-livescenario’s lossen ook een ander groot probleem gedeeltelijk op: het tekort aan ruimte en opleiders. Op deze manier kunnen we het zorgonderwijs maximaliseren. Daarnaast kunnen we skillslabs inrichten waar medewerkers hun bekwaamheden kunnen trainen. Door het inzetten van dit soort innovaties slaan we meerdere vliegen in één klap. Je maakt het beroep aantrekkelijk en toekomstbestendig, daarnaast creëer je competentiegerichte leerplaatsen met veel ontwikkelkansen.
Het innoveren van opleiden is overigens niet aan één ziekenhuis gebonden, maar een regionale en ook landelijke opgave. We moeten samen met andere ziekenhuizen optrekken om het opleiden te veranderen. Het geld is er en het momentum ook, wat let ons?
Lees de special IO magazine Wanted! online of vraag gratis een gedrukt exemplaar aan via io@vumc.nl
IO, voor opleiders in de zorg, december 2021