Vragen over vaccinatie tegen coronavirus en MS

21 juni 2021

Veel mensen met MS (en vooral zij die medicijnen gebruiken die via de afweer werken) vragen zich af of zij zich moeten laten vaccineren tegen COVID-19. Hieronder geven we antwoord op een aantal veel gestelde vragen.

Wij nemen de adviezen van de MS Internationale Federatie (MSIF) van 4 juni 2021, van de MS Werkgroep van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie van 21 juni 2021 en die van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) van 7 mei 2021 als uitgangspunt.

Kan ik mij veilig laten vaccineren met een vaccin tegen COVID-19?

Van de nu in Europa goedgekeurde vaccins (mRNA vaccins van Pfizer en Moderna en ‘viral vector’ vaccins van AstraZeneca en Johnson & Johnson) is aangetoond dat deze veilig zijn. Dit is niet specifiek getest bij mensen met MS. Van wat bekend is over de manier waarop deze vaccins werken is er geen aanleiding te denken dat deze vaccins voor mensen met MS minder veilig zijn. Het AstraZeneca vaccin wordt vanwege zeldzame optreden van trombose niet meer voor alle leeftijdsgroepen gebruikt.

Voor mensen met een verminderde afweer kunnen vaccins die levend verzwakt virus bevatten in theorie riskant zijn. Geen van de nu beschikbare vaccins bevat levensvatbaar virus. Dit geldt ook voor alle vaccins die momenteel in onderzoek zijn.

Samengevat kunt u zich veilig laten vaccineren tegen COVID-19, ook als u medicatie gebruikt die de afweer onderdrukt.

Ik vraag me af of het vaccin wel werkt bij mij, omdat ik medicijnen gebruik die de afweer onderdrukken. Heeft het wel zin dan toch te vaccineren?

De meeste bij MS voorgeschreven medicijnen verstoren de werking van vaccins niet. Vaccinatie is dus effectief en zinvol.

Enkele bij MS gebruikte medicijnen verlagen waarschijnlijk de productie van antistoffen na vaccinatie, namelijk alemtuzumab (Lemtrada), cladribine (Mavenclad), ocrelizumab (Ocrevus) en mogelijk ook fingolimod (Gilenya), ozanimod (Zeposia) en siponimod (Mayzent). Het vaccin is dan misschien minder effectief. Toch is het vrijwel zeker effectiever dan geen vaccinatie. U heeft echter mogelijk niet de bescherming die anderen hebben na een vaccinatie en doet er dus verstandig aan daarmee in uw gedrag rekening te houden. Waarschijnlijk verdwijnt het remmende effect op de antistofproductie enkele maanden na een laatste behandeling met alemtuzumab (Lemtrada) of cladribine (Mavenclad). Bij de andere medicijnen blijft het remmende effect aanwezig zolang de behandeling gegeven wordt.

Ik wil me laten vaccineren, maar ga binnenkort starten met een behandeling. Kan ik mijn vaccinatie al vervroegd krijgen, voor de start van de behandeling?

Vanwege de ingewikkelde logistiek rondom vaccinatieplanning is individuele timing van vaccinatie nu niet mogelijk. Misschien verandert dit in de toekomst. Dan zullen we de informatie aanpassen.

Ik word binnenkort gevaccineerd, maar ga binnenkort ook starten met een behandeling. Is het verstandig de start van de behandeling tot na de vaccinatie uit te stellen?

De meeste bij MS voorgeschreven medicijnen verstoren de werking van vaccins niet. Uitstel van de behandeling is dan onverstandig.

Bij middelen die waarschijnlijk de werking van het vaccin kunnen verstoren (alemtuzumab (Lemtrada), cladribine (Mavenclad), ocrelizumab (Ocrevus) is te overwegen te wachten met starten van de behandeling en minimaal 2-4 weken vóór start ervan te vaccineren. Mogelijk geldt dit ook voor fingolimod (Gilenya), ozanimod (Zeposia) en siponimod (Mayzent). Dan is in elk geval de belangrijke eerste dosis zonder afweer onderdrukkende medicijnen toegediend. Er is een individuele afweging van de voor- en nadelen van deze aanpak in uw omstandigheden nodig. Bespreek dit dus met uw neuroloog.

Het voor langere tijd uitstellen van een behandeling tot u bent gevaccineerd of tot u een bepaald vaccin kunt krijgen vinden wij geen goede strategie.

Ik word al behandeld voor MS.  Moet ik de tijd van mijn volgende behandeling aanpassen aan het tijdstip van mijn vaccinatie?

Het algemene advies is dat u zich laat vaccineren tegen COVID-19 bij de eerste gelegenheid.

In het geval dat u alemtuzumab (Lemtrada), cladribine (Mavenclad) of ocrelizumab (Ocrevus) gebruikt adviseren wij u contact op te nemen met uw neuroloog. Soms kan het voordelig zijn het behandelschema iets aan te passen aan de datum van vaccinatie. Dit is individueel maatwerk.

Bij alle andere behandelingen adviseren wij de behandeling volgens plan uit te voeren en niet aan te passen aan het tijdstip van vaccinatie.

Is er een voorkeur voor een bepaald vaccin omdat ik MS heb of omdat ik bepaalde medicijnen gebruik?

Er zijn op dit moment onvoldoende gegevens die het mogelijk maken een voorkeur uit te spreken voor een bepaald vaccin voor mensen met MS. Ook is er geen reden te denken dat mensen die met medicijnen tegen MS worden behandeld daardoor beter het ene of andere vaccin kunnen krijgen.

Op dit moment zit de meeste winst er vooral in dat u zich zodra u daarvoor in de gelegenheid wordt gesteld laat vaccineren. Misschien zijn er kleine verschillen in effectiviteit en veiligheid tussen de vaccins, maar die verschillen vallen in het niet bij de winst die u boekt door te vaccineren ten opzichte van niet vaccineren.

Ik heb al COVID-19 gehad. Is vaccinatie dan wel nodig?

Het algemene advies is dat na een doorgemaakte COVID-19 vaccinatie met één dosis vaccin voldoende is. Dit geldt ook voor mensen met MS.

Sommige medicijnen die bij MS gebruikt worden kunnen de werkzaamheid van het vaccin en de productie van antistoffen tegen het virus verminderen. Daarom is voor mensen die deze medicijnen gebruiken het advies ook na een doorgemaakte COVID-19 het volledige vaccinatieschema te doorlopen. Dit betreft de volgende medicijnen: fingolimod (Gilenya), ocrelizumab (Ocrevus), ozanimod (Zeposia) en siponimod (Mayzent). Als u bent behandeld met alemtuzumab (Lemtrada), cladribine (Mavenclad) of stamceltherapie en u heeft COVID-19 doorgemaakt kunt u het beste met uw neuroloog overleggen. Het advies hangt erg af van wanneer u ziek bent geweest en gevaccineerd wordt ten opzichte van de behandeling.

Ik heb geen MS, maar neuromyelitis optica (NMO of NMO-SD). Gelden er voor mij nog bepaalde adviezen?

Het advies is u te laten vaccineren zodra de gelegenheid zich voordoet. Dit is veilig. Mogelijk is de beschermende werking van vaccinatie bij u minder als u sterke afweer onderdrukkende medicijnen gebruikt. Bespreek dit met uw behandelend arts.

Vragen over coronavirus en MS

Algemeen informatie over coronavirus en MS vindt u hier.

Contact met uw zorgverlener van Amsterdam UMC

Uw neuroloog bereikt u bij voorkeur via MijnDossier. U kunt ook contact opnemen met de MS verpleegkundige via het telefonische spreekuur (020-4440775) of per email (msspreekuur.info@vumc.nl). Lukt dit niet, dan kunt u het beste uw huisarts vragen contact op te nemen met de dienstdoende MS-neuroloog.

In de avond, in het weekend en tijdens feestdagen kunt u het beste het algemene nummer van Amsterdam UMC, locatie VUmc bellen (020-4444444) en vragen naar de dienstdoende arts-assistent van de afdeling Neurologie.

Bent u geen patiënt bij Amsterdam UMC, zoek dan contact met uw eigen ziekenhuis of huisarts.

Overige informatie

Advies vanuit het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)): COVID-19-vaccinatie van immuungecompromitteerde patiënten | LCI richtlijnen (rivm.nl)

Advies vanuit de MS Werkgroep van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie: NVN - Nederlandse Vereniging voor Neurologie :: Advies landelijke NVN-werkgroep MS over COVID-19 vaccinaties bij mensen met Multiple Sclerose