Poeptransplantatie bij MS; Vies? Nee hoor!

Op de foto vlnr: Rogier Ooijevaar en Bob van Oosten

Poeptransplantatie klinkt raar en wellicht ook vies, maar dat is het zeker niet. Bij een poeptransplantatie wordt een waterige oplossing van de ontlasting van een gezonde persoon via een slangetje ingebracht in de dunne darm van een patiënt. De patiënt ruikt hier niets van. Bij darmziekten wordt een dergelijk onderzoek al uitgevoerd, met veelal positieve resultaten. Dankzij de donateurs van Stichting MS Research start nu een pilotonderzoek naar het effect van poeptransplantatie bij MS. Dit verkennende onderzoek wordt uitgevoerd in het MS Centrum Amsterdam door neuroloog Bob van Oosten en arts-onderzoeker Rogier Ooijevaar*.

Darmflora

In de darmen leven veel verschillende bacteriën en andere micro-organismen, samen ook wel darmflora genoemd. Gezonde mensen hebben een evenwichtige samenstelling van hun darmflora. Hierdoor krijgen schadelijke bacteriën geen kans om zich te vestigen en vermenigvuldigen. Bij verschillende darmziekten en ook andere aandoeningen zien we echter een verstoorde darmflora. Een poeptransplantatie blijkt de darmflora van mensen met een darmziekte te kunnen herstellen. MS is geen darmziekte, waarom dan nu toch deze pilot bij mensen met MS? Bob van Oosten: “Veel mensen met MS hebben een verstoorde darmflora. In het buitenland is een studie gedaan in een model voor MS. Een darmflora die lijkt op die van mensen met MS bleek samen te gaan met een ernstiger ziekteverloop. Terwijl een ‘gezonde’ darmflora zorgt voor een mildere ziekte. Wij vragen ons daarom af wat er gebeurt als je de darmflora van mensen met MS vervangt door die van een gezonde persoon.”

Poepbank

De ontlasting van de gezonde persoon hoef je als deelnemer aan het onderzoek uiteraard niet zelf te regelen. In Nederland is er sinds 2015 een zogenaamde poepbank, de Nederlandse Donor Feces Bank (NDFB). Dit is een samenwerking van de universitair medische centra in Leiden, Rotterdam, Wageningen en Amsterdam. Deze bank heeft al ruim 150 poeptransplantaties uitgevoerd voor uiteenlopende aandoeningen. Hoe het mechanisme bij poeptransplantatie precies werkt, is nog niet bekend. Wel weten we dat ongeveer 70% van het immuunsysteem in het spijsverteringskanaal ligt. Er zijn aanwijzingen dat een verstoorde darmflora, die veel mensen met MS hebben, het immuunsysteem ontregelt en dat dit dus mogelijk kan verbeteren als de darmflora wordt hersteld.

Goede resultaten, maar ook risico’s

Rogier Ooijevaar: ”Op dit moment wordt een poeptransplantatie alleen als behandeling gegeven bij een specifieke infectieziekte van de dikke darm. Deze darmziekte kan ontstaan als patiënten antibiotica hebben gebruikt. De poeptransplantatie is voor deze patiënten een zeer effectieve en veilige behandeling.” Bob van Oosten vult aan: “Voor MS is er nog geen wetenschappelijk bewijs dat poeptransplantatie effect heeft. Van enkele patiënten zijn er berichten dat zij na een poeptransplantatie jarenlang stabiel bleven en zelfs verbeterden. Deze berichten zijn erg summier, roepen vooral veel vragen op en gelden niet als wetenschappelijk bewijs. Er zijn ook risico’s van een poeptransplantatie. In de Verenigde Staten werden twee patiënten erg ziek na een poeptransplantatie, van wie er één overleed. De poep bleek een gevaarlijke bacterie te bevatten. In ons onderzoek nemen we daarom strenge maatregelen om dit soort complicaties te voorkomen.”

MS-Pilot

In het huidige onderzoek krijgen tien mensen met MS twee poeptransplantaties. De deelnemers krijgen voor en zes maanden na de behandeling een aantal testen: MRI-scans en onderzoek van bloed en ontlasting. Voorafgaand aan de poeptransplantatie krijgen deelnemers een antibioticakuur en worden de darmen leeggemaakt met een sterk laxeermiddel. Daarna krijgen ze twee poeptransplantaties, twee weken na elkaar. Er wordt in eerste instantie gekeken naar de veiligheid van de behandeling. De onderzoekers hopen ook te zien dat er een gunstig effect op het immuunsysteem is. Als de behandeling goed verdragen wordt en er een gunstig effect op het immuunsysteem wordt gevonden, hopen Van Oosten en Ooijevaar deze behandeling op grotere schaal te gaan onderzoeken. Dat weten ze hopelijk in de loop van 2020.

* Rogier Ooijevaar is arts-onderzoeker bij de afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten van het Amsterdam UMC, locatie VUmc en lid van de werkgroep van de Nederlandse Donor Feces Bank gevestigd in het LUMC.

Bron Rondom MS – Stichting MS Research oktober 2019.