Op weg naar ‘zero suicides’

Het idee dat suïcides uiteindelijk niet te voorkómen zijn, heeft het verbeteren van de suïcidepreventie lang in de weg gestaan. Psychiater en oprichter van 113 Zelfmoordpreventie Jan Mokkenstorm laat in zijn onderzoek zien dat de afgelopen tien jaar hierin bescheiden verandering in gekomen. Hij beschrijft het proces en de uitkomsten van twee strategieën en van de Zero Suicide-benadering die hieraan hebben bijgedragen. Mokkenstorm: ”Er is sprake van een kantelpunt in het denken over suïcidepreventie in Nederland. De mentaliteit van gelaten acceptatie van zelfmoord lijkt om te slaan naar een actieve preventie van zelfmoord. Sinds 2018 is het een speerpunt in het beleid van de regering en de ggz.” Jan Mokkenstorm promoveert 8 maart bij Amsterdam UMC.

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat verhoging van de kwaliteit van de geestelijke gezondheidszorg (ggz) voor suïcidale mensen tot minder suïcides leidt. De laatste jaren zijn verschillende strategieën ontwikkeld om suïcidale mensen hulp aan te bieden. De eerste strategie die Mokkenstorm onderzocht, is het vergroten van de toegankelijkheid en patiëntgerichtheid van geestelijke gezondheidszorg. Dit gebeurt door het aanbieden van online hulp aan suïcidale mensen, 24/7, gratis en anoniem via www.113.nl. Onderzoek laat nu een positief effect van 113 zien.

Specialistische ggz-instellingen

De tweede strategie is de implementatie van wetenschappelijk onderbouwd suïcide preventiebeleid binnen specialistische ggz-instellingen in Nederland. De bevindingen uit deze studie geven aan dat er een belangrijke eerste stap is gezet, maar ook dat er nog veel ruimte is voor verbetering. Mokkenstorm ziet ook een significante variatie tussen verschillende praktijken wat duidelijke verschillen zijn in de kwaliteit van zorg voor suïcidale mensen tot gevolg heeft.

Vernietigende impact van suïcide

Mokkenstorm laat zien dat verbetering een proces is dat tijd en geduld kost en coördinatie met voortdurende aandacht vergt. Tegen de achtergrond van de vernietigende impact van suïcide, is de vraag hoe dit kan worden versneld. Zero Suicide is een nieuwe benadering die deze versnelling beoogt door organisatie breed na te streven dat patiënten niet eenzaam of radeloos sterven door suïcide. Op basis van een literatuurstudie wordt in dit proefschrift betoogd dat het rationeel is om een Zero Suicide doelstelling na te streven in de gezondheidszorg. Hierbij is voorwaardelijk dat dit doel beschouwd wordt als een inspirerende stip aan de horizon, en dat ‘de reis’ wordt ondernomen op een manier waarbij zorgprofessionals zich gesteund voelen en beschermd worden tegen ongepaste verwijten als een patiënt overlijdt door zelfmoord.