Net echt - Oefenen in gesimuleerde situaties voorkomt fouten in de praktijk

In de trainingen van het programma TeAMZ ontdekken zorgprofessionals hoe zij functioneren binnen hun eigen team. Waarom dat belangrijk is, vertelt anesthesist Micha Erwteman, trainer van de acute situatie simulatietraining.

Micha Erwteman, anesthesist en trainer van de acute simulatietraining

Kwaliteit van zorg staat of valt met goede multidisciplinaire en interprofessionele samenwerking. De TeAMZ-trainingen helpen die samenwerking te optimaliseren. Zeker met de continue veranderingen waarmee de alliantie gepaard gaat, geen overbodige luxe. Zorgprofessionals zijn gewisseld van locatie of werken op beide plekken, de samenstellingen van teams zijn nieuw en patiënten worden van het ene ziekenhuis naar het andere overgedragen. “Tot voor kort kende ik iedereen”, zegt Micha. “Ik wist precies wie ik moest hebben, kende de piepernummers uit m’n hoofd. Nu is het vaak zoeken. Bovendien veranderen de processen en werkwijzen, bijvoorbeeld omdat collega’s uit het andere ziekenhuis technieken meenamen die misschien handiger zijn. Het samen trainen van nieuwe teams, helpt om dit soort zaken bloot te leggen.”

Bewustwording
Drie situaties vormen het uitgangspunt voor de TeAMZ-trainingen: acute situaties, complexe situaties en MDO’s (Multi Disciplinaire Overleggen). Micha is trainer van de acute situatie simulatietrainingen. In deze training spelen deelnemers vanuit hun eigen dagelijkse functie verschillende patiëntsituaties na. Dit wordt gefilmd en na afloop gezamenlijk besproken onder leiding van een medisch trainer en een gedragswetenschapper. Door deze observatie en door elkaar van feedback te voorzien, doen zij kennis en communicatievaardigheden op die direct toepasbaar zijn in hun dagelijkse praktijk. En, misschien nog wel belangrijker, ze raken bewust van het feit dat alles om je heen van invloed is en dus voor calamiteiten kan zorgen. Micha: “Techniek is vaak niet het probleem. Het zijn de randomstandigheden waardoor je niet kunt doen wat je eigenlijk wel kan.”

Signalen van apparatuur en monitors, deuren die open en dicht gaan, een telefoon, maar ook je eigen stress, vermoeidheid, je gedachten aan zorgen uit je privéleven; het zijn allemaal afleiders. Tel daar in acute situaties het gebrek aan tijd om uitgebreid te overleggen bij op, en een fout is zomaar gemaakt. Micha: “Je daarvan bewust zijn; van het feit dat je kunt falen, niet omdat je een slechte arts of verpleegkundige bent, maar omdat we mensen zijn en onze besognes hebben; dat kan letterlijk levens redden.” Door dit soort situaties te simuleren, kun je op een heel veilige manier in kaart brengen wat er mis kan gaan en dus fouten in de praktijk voorkomen. Daarmee zegt Micha zowel de patiënt te beschermen als collega’s. “Want als je in het echt een fout maakt, dan ben je pas beschadigd.” Dat is ook een van de aandachtspunten bij de doorontwikkeling van de trainingen. Micha: “Wat als blijkt dat iemand echt disfunctioneert? Hoe zorg je ervoor dat iemand dat bij zichzelf ontdekt, voordat het in de praktijk misgaat? Daar ligt nog veel ruimte voor ontwikkeling.”

Train as you fight
De acute situatie simulatietrainingen die gericht zijn op communicatie en samenwerking, vinden over het algemeen plaats in het daarvoor ingerichte ADAM simlab. Is het doel bijvoorbeeld dat iedereen binnen een team de weg weet op een afdeling, dan is een training op de werkvloer zelf het meest effectief. “Train as you fight, zo gezegd”, aldus Micha. “Maar eigenlijk kan het in principe overal. Zowel binnen als buiten het ziekenhuis. We hebben een mobiele camera-unit.”

Voortdurend in ontwikkeling
De TeAMZ-trainingen worden over het algemeen zeer positief beoordeeld. Van de deelnemers aan de acute situatie simulatietraining zegt zelfs 100% de training aan te bevelen aan collega’s. Toch zijn de trainingen voortdurend in ontwikkeling. Bijvoorbeeld in het kader van de alliantie en de digitalisering van MDO’s. Speciaal het noemen waard is de naamsverandering. Micha: “Ongeveer een jaar geleden hebben de naam gewijzigd van TeAMS naar TeAMZ.” Met een Z dus. Waarom? “Omdat ik vind dat iedere zorgverlener specialist in zijn of haar vak.” Hij legt uit: “TeAMS was oorspronkelijk bedoeld voor medisch specialisten. Bij iedere acute simulatietraining moesten er minimaal drie van hen aanwezig zijn. Maar daarmee zet je niet-medisch specialisten – de AIOS, de verpleegkundigen, de laboranten et cetera – op een soort tweede plek. Als vulling van de training. Terwijl zij een integraal onderdeel zijn van een team. We zijn toch gelukkig af van het idee dat de dokters ‘het wel weten’ en de rest maar moet volgen?” Door de S van specialist te veranderen in een Z van zorgverlener wordt nog eens benadrukt wat het programma wil uitstralen en bevestigen: “Dat we het met z’n allen doen. Het is een team-effort.”   

TeAMZ
Het interprofessionele en multidisciplinaire TeAMZ-programma van Amsterdam UMC is bedoeld voor zorgprofessionals van locatie AMC en locatie VUmc, die onderdeel zijn van een multidisciplinair team. Het doel van de trainingen is het verbeteren van de samenwerking door het versterken van de niet-technische vaardigheden, zoals communicatie en leiderschap. Naast de acute situatie simulatietrainingen biedt het programma op dit moment de MDO-observaties. De complexe situatie training is nu niet beschikbaar. Deze wordt opnieuw ontwikkeld. Voor meer informatie over het bestaande aanbod of trainingen op aanvraag kunt u terecht bij Nicole Hermans, Programmamanager TeAMZ.

Lees dit artikel en meer over leren op de werkplek en samenwerkingen tussen VUmc Academie en collega-instellingen in het nieuwe VUmc Academie magazine “Ready to go! - Inspelen op de praktijk”

Lees ook: Bewustwording van patronen zorgt voor beter overleg, of Teams in beeld