Minor Global Health Indonesia in corona-stijl

‘Het format is hetzelfde, alleen is alles online’

Dat Covid-19 ook roet in het eten gooide voor de minor Global Health Indonesia, was even slikken. Niet alleen voor de teleurgestelde studenten die niet naar Indonesië konden afreizen, maar ook voor de coördinatoren van de Faculteit der Geneeskunde VU. Want hoe zorg je ervoor dat een minor, die voor een groot deel in het teken staat van het ervaren van cultuurverschillen, nu toch het gewenste doel bereikt? We vroegen het docent Marianne van Elteren: “Het was wat je zegt een uitdaging. Maar mooi om te zien wat techniek allemaal mogelijk maakt.”

In een notendop: wat houdt deze minor in?
“De minor duurt vier maanden. In de eerste twee krijgen studenten les in Global Health en leren ze over de Indonesische cultuur en taal. Gedurende deze periode, die is opgehangen aan de VN Sustainable Development Goals, maken ze kennis met de gezondheidsproblemen en zorg in lage- en middeninkomenslanden, zoals ziektes, water- en sanitairvoorzieningen, urbanisatie, klimaatverandering en voeding. Het gaat heel erg om bewustwording. Ook schrijven studenten een onderzoeksvoorstel om vervolgens voor twee maanden naar Indonesië te gaan. Aan het eind volgt een CAT-toets.”

Hoe zien die twee maanden Indonesië er normaal gesproken uit? 
“Studenten volgen een programma in samenwerking met de Gadjah Mada Universiteit in Yogyakarta. Ze starten met een tweewekelijkse summer course met andere internationale studenten, verblijven op de campus en volgen colleges. Alles rond één centraal thema, dit jaar Technology and Healthcare. Daarnaast doen ze een opdracht over de verschillen in het zorgsysteem en verrichten ze veldwerk voor hun onderzoek. Ze gaan de dorpen in, logeren bij gezinnen, doen interviews, bezoeken de lokale gezondheidscentra (de Puskesmas), en observeren in het ziekenhuis. Ze wonen en leven echt mee met de lokale bevolking.”

Klinkt geweldig. Maar helaas, dit jaar geen verblijf in Indonesië. Hoe is dit deel ingericht, zodat studenten toch hun veldwerk kunnen doen en de Indonesische cultuur en gezondheidszorg ervaren?
“We hebben een hele mooie oplossing gevonden! Het eerste deel is ongewijzigd gebleven; Zoom is echt een uitkomst. Het tweede deel hebben we natuurlijk wel aangepast. Zo hebben we nu Nederlandse en Indonesische studenten al in de eerste maanden online aan elkaar gekoppeld om in groepjes van vier hun onderzoeksvoorstel te schrijven. De Nederlandse studenten doen vervolgens hier hun interviews, de Indonesische studenten in Indonesië. Er zijn filmpjes van de betrokken gezondheidscentra en de ziekenhuisobservaties hebben we bijvoorbeeld vervangen door colleges van specialisten vanuit het ziekenhuis daar. Zo krijgen ze toch een goed beeld van de verschillen en hebben ze een beetje het gevoel daar te zijn. Het format is dus eigenlijk hetzelfde gebleven, alleen is alles online.”

Denk je dat jullie met alle oplossingen aan de verwachtingen van de studenten kunnen voldoen?
“Kijk, we kunnen de reis natuurlijk niet vervangen; de geuren, de kleuren, het klimaat, het daar zijn, maar hopelijk wekken we wel hun interesse voor het onderwerp. En wellicht raken ze geïnspireerd om bijvoorbeeld hun wetenschappelijke stage te volgen in Azië of Zuid-Amerika. Ik denk dat we mede dankzij de goede samenwerking met Indonesië toch echt iets moois hebben neergezet.”

Zoë Lievense (20), derdejaars bachelorstudent geneeskunde aan de Faculteit der Geneeskunde VU, volgt de minor Global Health Indonesia en werd ondanks de afstand toch een beetje verliefd op het land:
“Even twijfelde ik of ik deze minor nog wel wilde volgen nu we niet naar Indonesië konden. Zou het nog wel volledig zijn? Het was een gokje, maar ik ben enorm blij dat ik gebleven ben! Het onderwerp blijft interessant en relevant. Docenten zijn zo enthousiast en gemotiveerd om hun kennis te delen. Veel colleges hebben mijn ogen geopend. Meerdere onderwerpen zijn zo relevant, dat ze eigenlijk toegevoegd zouden moeten worden aan de normale bachelor.
Het lijkt mij heel gaaf om later in het buitenland (vooral in ontwikkelingslanden) te werken, mensen te helpen en mijn steentje bij te dragen om de wereld een stukje beter te maken. Door de minor ben ik ook meer gaan nadenken over hoe ik dit het beste zou kunnen doen; als arts of misschien van hogerop. Op dit moment doe ik samen met onder andere Stefanie Intan uit Indonesië, onderzoek naar de impact van de Covid-19 pandemie op de mentale gezondheid van geneeskundestudenten. Ik vanuit Nederland, zij vanuit Indonesië. Zelf naar Indonesië gaan was natuurlijk een mooie en unieke manier geweest om het land, de mensen en de cultuur te leren kennen. Maar de samenwerking op afstand is ook heel leerzaam. Ondanks de taalbarrière en het contact via zoom, mail en WhatsApp, bouw je toch een band op. Mede hierdoor en door de taal- en cultuurlessen ben ik echt een beetje verliefd op het land geworden. Ik kan niet wachten om er later alsnog eens heen te gaan.” 

Stefanie Intan Budi Astuti, vierdejaars bachelorstudent Voeding en Gezondheid aan de Gadjah Mada Universtiteit in Yogyakarta, Indonesië, is blij met haar Nederlandse samenwerkingspartners:
“Ik ben erg blij dat we samenwerken met studenten van de Faculteit der Geneeskunde VU. Ik doe zoveel ervaring op en de onderwerpen die werden aangedragen zijn erg interessant. Met onze groep bespraken we onder andere welke populatie we zouden kiezen en waarom en welke mogelijkheden er waren om de gegevens in de huidige situatie te verzamelen. Wat mij betreft verloopt de samenwerking heel goed. Via de WhatsApp-groep delen we onze vooruitgang tijdens het verzamelen van de gegevens. Eva en Zoë (de studenten uit Nederland, red.) discussiëren wat meer dan wij Indonesische studenten, maar dat doet niets af aan onze prestaties en de samenwerking. Ze houden ons er altijd bij. Het belangrijkste dat ik heb geleerd is het daadwerkelijk plannen en uitvoeren van een kwalitatief onderzoek. En Eva en Zoë zijn ook nog eens zo vriendelijk en zorgzaam! Het zijn geweldige vrienden en teamgenoten.”

Minor in Nederland voor Indonesische studenten
Om het ook voor studenten van de Gadjah Mada Universiteit in Indonesië mogelijk te maken een minor in Nederland te volgen, kreeg de Faculteit der Geneeskunde VU de Erasmus+ financiering toegekend. Dit jaar volgen de eerste twee studenten een minor. Helaas konden ze door Covid-19 nu niet naar Nederland komen, maar volgen ze de minor online. Volgend jaar hoopt de Faculteit der Geneeskunde VU daadwerkelijk een aantal Indonesische studenten in Amsterdam te mogen ontvangen.

Senior Lecturer Global Health en wetenschappelijk stagecoördinator Global Health Marianne van Elteren

Derdejaars geneeskundestudent Zoë Lievense