Je moet het kennen om het te kunnen beïnvloeden
Onderzoek naar de rol van het immuunsysteem bij MS
Carla Rodriguez Mogeda onderzocht de rol van het immuunsysteem bij de ziekte MS. Het doel was om meer kennis te vergaren over de ziekteprocessen die zorgen voor de achteruitgang (progressie) bij MS. Alleen als we meer weten over de ziekteprocessen, kan er gezocht worden naar behandelingen die de ziekteverschijnselen stoppen, zonder ernstige bijwerkingen. Ze vond onder andere dat immuuncellen in de hersenvliezen voor veranderingen in het hersenweefsel kunnen zorgen bij MS. Carla promoveert op 12 maart.
Bij MS valt je eigen immuunsysteem het hersenweefsel aan. Waarom dat gebeurt is niet bekend. Er zijn verschillende immuuncellen, waaronder B-cellen. B-cellen zijn bijvoorbeeld bij virusinfecties belangrijk, omdat ze antilichamen tegen de binnendringers maken, zodat ze door andere immuuncellen herkend worden en onschadelijk gemaakt kunnen worden. Er is een aantal medicijnen voor MS die zorgen voor minder B-cellen en deze medicijnen lijken zeer effectief in het verminderen van MS-aanvallen en wellicht ook bij het verminderen van de progressie. Carla vond bij sommige mensen met MS meer B-cellen in de hersenvliezen. Deze individuen hadden ook verhoogde antilichamen in de hersenvloeistof en verhoogde waardes voor markers die hersenkrimp aangeven.
Repopulatie
Ocrelizumab is een effectief medicijn dat wordt gebruikt bij de behandeling van MS. Ocrelizumab bindt aan bepaalde witte bloedcellen, B-cellen, en verwijdert deze. Door het verdwijnen van de B-cellen neemt de ontsteking in de hersenen af en daardoor ook de ziekteactiviteit bij MS. Na verloop van tijd komen de B-cellen terug. Daarom krijgen patiënten elke zes maanden een nieuw infuus. Bij het gepersonaliseerd geven van ocrelizumab wordt op basis van het aantal B-cellen in het bloed bepaald of iemand een nieuwe infuus met ocrelizumab nodig heeft. Is het aantal B-cellen boven een bepaald afkappunt, dan wordt het infuus uitgesteld. Carla onderzocht of de repopulatie, het terugkomen van de B-cellen, verschillend is tussen de mensen die elke zes maanden (standaard behandeling) en uitgestelde infusen met ocrelizumab kregen. Ze vond dat bij de mensen die de infusen ocrelizumab uitgesteld krijgen er een andere B-cel populatie terugkwam, maar dit had geen invloed op hun ziekteactiviteit.
Microglia
Microglia zijn spinachtige cellen die de hersenen beschermen tegen ziekteverwekkers en helpen om zenuwcellen gezond te houden. Carla ontdekte samen met collega Lynn van Olst dat de microglia twee variaties aannamen. Dit hebben ze daarna verder bestudeerd in een ziektemodel voor MS. Eerst omarmden de microglia de zenuwcellen, maar na een langere tijd lieten ze los van de zenuwcellen en strekten ze hun pootjes meer uit. In hersengebieden waar ze de tweede microglia variant met uitgestrekte pootjes vonden, zagen ze dat er ook meer hersenschade had plaatsgevonden. DE onderzoekers denken dat de microglia eerst de zenuwcellen beschermen tegen ontstekingen in het hersenvlies (en daarom dicht om de zenuwcellen heen liggen), maar dat ze uiteindelijk deze beschermende functie verliezen. Dit laat zien dat ontsteking van het hersenvlies een verlies van zenuwcellen in progressieve MS kan veroorzaken, en dat microglia hier een belangrijke rol bij spelen.
Programmasubsidie
Het promotieonderzoek van Carla was onderdeel van de programmasubsidie die het MS Centrum Amsterdam krijgt van Stichting MS Research. In de programmasubsidie die liep van 2019 tot 2023 hebben vier promovendi van verschillende afdelingen gezamenlijk onderzoek gedaan naar de progressie bij MS. Ieder vanuit hun eigen expertise. Ondertussen werkt Carla op de zevende programmasubsidie als postdoc. Ze gaat verder met haar onderzoek naar de rol van immuuncellen heeft bij de progressie van MS en hoe deze immuuncellen veranderen tijdens het gebruik van MS-medicijnen natalizumab en ocrelizumab.
Meer informatie, het proefschrift en link naar livestream via deze link: Promotie C. Rodriguez Mogeda - Vrije Universiteit Amsterdam (vu.nl)