Curriculumherziening master Docent HGZO: Meer vrijheid & flexibiliteit

Docenten die de tweejarige hbo-master Docent Hoger Gezondheidszorg Onderwijs (HGZO) hebben gevolgd, roemen de kwaliteit en de waarde van de opleiding. Toch wordt het curriculum herzien en zal de opleiding in september 2026 in vernieuwde vorm starten. Stan Buis, opleidingscoördinator van de master, en Anne Spitse, voorzitter van de curriculumherzieningscommissie, leggen uit wat er verandert en waarom.

“In 2023 hebben we een visitatie gehad van de NVAO, de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie”, begint Buis. “Het visitatierapport bevatte een aantal suggesties. Daar wilden we mee aan de slag, bovendien hadden we zelf ook wat aandachtspunten.” Een belangrijke herziening is dat de structuur van de opleiding meer thematisch zal zijn, waarbij de focus per semester verschuift van micro naar meso naar macro. Spitse: “De docenten in opleiding – dio’s zoals wij ze noemen – beginnen heel klein bij zichzelf, met de focus op lesniveau. Vervolgens kijken ze naar hun rol in de gehele opleiding en tot slot hun rol en die van de opleiding in de maatschappij.”

"We zullen meer aandacht geven aan AI, daar is ook veel vraag naar vanuit studenten"

Flexibiliteit
Verder worden de lesmodules korter en duidelijker afgebakend, wat meer flexibiliteit biedt voor studenten. Buis: “In de huidige structuur duren modules soms wel een jaar, veel dio’s ervaren dat als te lang. Straks kun je makkelijker één of twee losse modules volgen, als je niet de hele tweejarige opleiding wilt doen.” Die flexibiliteit vindt Buis een positieve ontwikkeling. “Maar je moet ook oog hebben voor de uitdagingen. Want wat gebeurt er met de cohesie van de groep als veel deelnemers maar voor een paar modules aanhaken? Hoe zorg je dat er genoeg samenhang in de modules is voor mensen die de hele opleiding doen? En lukt het mensen goed om hun eigen route samen te stellen? Daarover denken we nu na.”

Meedenken

Bij dit nadenken betrekken Buis en Spitse ook de dio’s. Spitse: “In de opleidingscommissie en tijdens curriculumdagen vragen we hen om feedback op de plannen voor herziening van het curriculum. Dio’s staan met hun voeten in de klei, wij leren ook veel van hen. Daarnaast krijgen we advies van de werkveldcommissie, die bestaat uit professionals in het hoger gezondheidszorgonderwijs. En we leggen zelf overal actief ons oor te luister voor actuele ontwikkelingen. Het jaarlijkse HGZO-congres is bijvoorbeeld een belangrijk evenement voor waardevolle inzichten over gezondheidszorgonderwijs.”

Trends in het onderwijs
In het zorgonderwijs worden voortdurend nieuwe concepten bedacht, constateren Buis en Spitse. “Zo kwam op een gegeven moment competentiegericht opleiden erg in zwang”, zegt Buis. “Maar dat sloeg te ver door. In no time trokken praktijkopleiders aan de bel: studenten bleken nauwelijks meer theoretische kennis te hebben. Dus werden er weer voortgangstoetsen geïntroduceerd.”

Nu is flexibilisering echt een trend in het onderwijs. Spitse: “Soms wordt dat wel iets te veel doorgedrukt door een bestuur, heb ik het idee. Terwijl het echt per opleiding verschilt hoeveel behoefte eraan is. Ik zie dat dio’s niet vaak afwijken van de structuur in onze opleiding. Ze kunnen bij ons bijvoorbeeld hun eigen toetsvorm kiezen, zoals een vlog in plaats van een schriftelijk verslag. Toch kiezen de meesten nog voor de traditionele schriftelijke verslagvorm.”

AI als bedreiging of kans
Het huidig curriculum van de master Docent HGZO bestaat sinds 2012. “Dat we het nu herzien is dus niet zo vreemd”, zegt Spitse. “Overigens blijft veel hetzelfde, want het is gewoon een heel goede opleiding waar we echt trots op zijn. De vier bestaande kerncompetenties – onderzoek, innoveren, professionaliseren en didactisch handelen – keren zeker terug in de nieuwe structuur. We zullen wel meer aandacht geven aan AI, daar is ook veel vraag naar vanuit studenten. Het grappige is dat AI in het onderwijs vooral als een bedreiging wordt gezien, maar in de zorg juist als een kans.”

Keuzevrijheid bieden
Een andere aanpassing vindt plaats binnen de competentie onderzoek. Buis legt uit: “De term onderzoek vervangen we door evidence based handelen. De dio’s krijgen meer keuzevrijheid in het type onderzoek dat ze willen doen, zoals kwantitatief of kwalitatief onderzoek, en of ze zich willen richten op onderwijskundig of gezondheidszorginhoudelijk onderzoek. Voorheen was het onderzoek altijd zorginhoudelijk. Ik vind het zelf best spannend om die keuzevrijheid te bieden. Want dio’s moeten zich wel in beide gebieden ontwikkelen om een goede docent in het hoger gezondheidszorgonderwijs te worden. Maar een dio kan de zorginhoudelijke aspecten ook binnen andere competenties laten terugkomen.”

“Wat ik ook wil veranderen,” zegt Spitse, “is het overmatig summatief toetsen. Volgens het visitatierapport hebben we een hoge toetsdruk, daar zijn we het mee eens. Het is niet nodig om elk leerdoel drie keer te toetsen. Dus dat gaan we meer loslaten.” Genoeg om te herzien dus, concluderen beiden. “Maar vooral leuk om met het gehele docententeam een goede opleiding nog verder te verbeteren!”

Lees het hele Amsterdam UMC Academie magazine: "Onderwijs in ontwikkeling: loslaten en doorontwikkelen" over de continue veranderingen binnen onderwijs en zorg. Van digitalisering en curriculumherziening tot AI en leiderschap – hoe blijven we leren en verbeteren?