Niemand is graag betrokken bij een incident, calamiteit of bij een klacht van een patiënt of naasten. Of er nu wel of geen fout is gemaakt heeft weinig invloed op gevoelens van angst, schuld en onzekerheid die kunnen voorkomen bij de zorgverlener na een incident. Hoe kunnen we er nu voor zorgen dat de dokter het hoofd boven water houdt? En dat we optimaal kunnen leren van incidenten en de kans op herhaling ervan kunnen verkleinen?
DOO - Incidenten, klachten en calamiteiten in de patiëntenzorg: hoe houd je je staande?
Deze cursus wordt gegeven door docenten met expertise op het gebied van incidenten analyse en afhandeling in de dagelijkse praktijk. Op de eerste dag brengen we de verschillende begrippen naar jouw werkvloer als aios, door de analyse van oorzaken van een waargebeurde calamiteit en leggen de link naar een veilig werkklimaat als voorwaarde. Wat als je te maken krijgt met een incident? Wat is de definitie van een calamiteit en wat moet je rapporteren aan de IGJ? En wat als de patiënt zelf een klacht indient? Tijdens deze dag is ruim de tijd en aandacht voor eigen inbreng vanuit de deelnemers- wat is je eigen ervaring en hoe ging dat?
Op de tweede dag staat open communicatie (disclosure) met patiënten en naasten centraal en wordt met behulp van trainingsacteurs in kleine groepen geoefend.
Hoe hebben we dit in de cursus vormgegeven?
Aan de hand van waargebeurde casuïstiek wordt je uitgedaagd om de oorzaken van een incident/calamiteit te analyseren: hoe heeft het incident kunnen gebeuren? Deze analyse leidt naar verbetermogelijkheden in de organisatie van de zorg. Hoe maak je er een ‘best practice’ van? Wat is de rol van een cultuur van psychologische veiligheid (just culture)? En hoe functioneer je optimaal als team? Daarbij komt ook jouw rol als aios aan de orde: welke mogelijkheden zijn er een actieve bijdrage te leveren en tegen welke barrières loop je dan aan? Hoe kun je daarmee omgaan?
En als het dan onverhoopt een keer fout gaat?
Openheid na incidenten is cruciaal zo heeft onderzoek aangetoond: bij een open en empathische communicatie met patiënt en naasten na een incident, is niet alleen de patiënt maar ook de dokter geholpen om over het incident heen te komen. Daarnaast maakt openheid over incidenten een effectieve gedachtewisseling binnen het team mogelijk en dat is weer goed voor de patiëntveiligheid.
Met behulp van trainingsacteurs worden disclosure-gesprekken met patiënt en naasten geoefend. Niet alleen aan de boodschap wordt aandacht besteed, maar ook aan non-verbale elementen als taal en lichaamstaal.
Leerdoelen
Na afloop van deze cursus:
- Kun je verklaren hoe incidenten in de patiëntenzorg kunnen ontstaan;
- Kun je invloed van cultuur en context op patiëntveiligheid beschrijven;
- Kun je toelichten welke factoren bijdragen aan een veilige werkomgeving;
- Heb je inzicht verkregen in verschillende manieren waarop je naar incidenten kunt kijken (Safety I en II);
- Ben je je bewust van je invloed en van je eigen verantwoordelijkheid voor het handelen in relatie tot patiëntveiligheid en het creëren van een veilige werkomgeving;
- Ben je op de hoogte van zowel de formele (Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) als ook de informele wijze van melden en klachtafhandeling na incidenten, klachten en calamiteiten in de patiëntenzorg;
- Ken je de beginselen van de-escalerend communiceren door openheid en empathie na incidenten en bij klachten;
- Kun je een open gesprek voeren over een incident dat is voorgevallen, zowel met collega's en met supervisoren als met de patiënt en diens naasten.
Voorbereiding en toetsing
We vragen je om je praktijk ervaringen mee te nemen: wat heb je meegemaakt, wat ging er goed en wat zou je de volgende keer anders willen doen? Als suggestie krijg je wat basis materiaal opgestuurd, waaronder een film van een nagespeelde casus waar een medische fout werd gemaakt.
Na volledige participatie aan de cursus (inclusief voorbereiding en opdrachten) krijg je een certificaat.
De opgedane lessen zijn direct toepasbaar in de praktijk.
Docenten
Maren Broekens
Maren werkt als zelfstandig trainer en coach voor individuen, teams en organisaties die zowel vitaliteit als prestaties willen verbeteren. Haar expertise ligt op het vlak van samenwerking, communicatie, leiderschap en werken onder druk in high performance organisaties en topsport. Zij werkte 10 jaar in het VUmc als onderzoeker en docent binnen de onderzoekgroep patientveiligheid en was betrokken bij onderzoeken naar hoe schade kan ontstaan in de zorg. Ze is nog steeds betrokken bij meerdere projecten binnen Amsterdam UMC. Links: Maren Broekens & Maren Broekens | LinkedIn
Hans Brölmann
Hans werkte als gynaecoloog 18 jaar in het MMC in Veldhoven en 15 jaar in het VUmc. Hij bekleedde de leerstoel ‘… endoscopische chirurgie’ en was veel betrokken bij de afhandeling van incidenten en klachten. Na zijn emeritaat schreef hij een boek over open communicatie na incidenten (BSL Shop | Handboek openheid na incidenten in de zorg) en geeft hij workshops over communicatie. Links: (24) Hans Brölmann | LinkedIn
Hanneke Merten
Hanneke werkt als universitair docent op het gebied van kwaliteit en patiëntveiligheid bij Amsterdam UMC. Ze doet sinds 2006 onderzoek naar patiëntveiligheid in ziekenhuizen en geeft onderwijs binnen verschillende opleidingen. Daarnaast heeft ze verschillende projecten gedaan rondom incidentanalyse en de impact van calamiteiten op patiënten en nabestaanden. Links: Hanneke Merten | LinkedIn & Hanneke Merten (researchgate.net)
Martiene Riedijk
Martiene is internist-intensivist en sinds 2009 werkzaam als lid medische directie binnen Amsterdam UMC en manager risicomanagement patiëntenzorg binnen de afdeling Zorgsupport en S&I. In die rollen heeft ze dagelijks te maken met de analyse, afhandeling en bespreking van incidenten en calamiteiten, contact met de IGJ en andere partijen.
Links: Martiene Riedijk - Amsterdam, Noord-Holland, Nederland | professioneel profiel | LinkedIn
Doelgroep
Voor alle aios, ongeacht het opleidingsjaar
Data trainingen 2024
Training 2: 7 nov en 12 dec
Data trainingen 2025
Training 1: 6 mei en 10 juni
Training 2: 26 mei en 23 juni
Training 3: 11 sept en 16 okt
Training 4: 13 nov en 11 dec
Aantal deelnemers
Er is ruimte voor maximaal 15 deelnemers per cursus.
Waar mogelijk worden er aios van verschillende disciplines samengebracht, om vanuit verschillende specialismen en gezichtspunten de ervaringen te kunnen delen en bespreken. Wat tijdens de cursusdagen besproken wordt is vertrouwelijk en wordt niet buiten de groep gedeeld.
Cursusduur en opzet
De cursus bestaat uit 2 bijeenkomsten van een dag (8.30 tot 17.00) inclusief gezamenlijke lunch. Tussen de cursusdagen zit een interval van ca. 4-5 weken. Tijdens de cursus vindt naast kennisoverdracht door de docenten, zelfstudie plaats aan de hand van leeropdrachten, reflectie en kennisuitwisseling in groepsverband.
Evaluatie en kwaliteitsborging
Alle cursussen worden digitaal geëvalueerd. Ook is er tijdens de cursus ruimte voor feedback.
Kosten
In deze cursus is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar voor externe deelnemers.
Deelname voor aios van Amsterdam UMC is kosteloos. Externe deelnemers betalen voor deze 2-daagse cursus € 600.
Locatie
Amsterdam UMC, of een locatie hier dicht in de buurt (bijv. faculteitsgebouw)
Inschrijven
Via de link 'Schrijf je nu in' kun je je inschrijven. Per kalenderjaar dien je een nieuwe gebruikersnaam en wachtwoord aan te maken.
Externe deelnemers kunnen de kosten declareren bij het ziekenhuis waar zij op het moment van cursusdeelname de opleiding volgen.
Na registratie volgt een bevestiging van inschrijving. Een aantal weken voor de cursus ontvang je de nodige inhoudelijke informatie en instructie voor deelname.
Afmelden voor een cursus en annuleringskosten
Na inschrijving voor een cursus geldt de volgende regeling: neem bij verhindering per mail contact op met doo@amsterdamumc.nl. Bij annulering tot 30 dagen voor aanvang van de cursus worden geen kosten in rekening gebracht. Bij annuleringen op kortere termijn (< 30 dagen) wordt € 600 in rekening gebracht bij jouw afdeling. Je kunt in dat geval wel je inschrijving kosteloos overdragen aan iemand anders mits je dat direct doorgeeft. De annuleringsregeling geldt ook in geval van ziekte. Bij ‘no show’ (afwezigheid zonder bericht) wordt te allen tijde de volledige cursusprijs in rekening gebracht bij de afdeling waar je werkzaam bent. Bij onvoldoende deelnemers wordt de cursus uiterlijk 4 weken voor de geplande datum door ons geannuleerd. NB bij annuleren binnen 30 dagen voor aanvang en ‘no show’ wordt de opleider geïnformeerd.
Programmaleider
Programmaleider: Mevrouw dr. M. Riedijk, lid medische directie Amsterdam UMC
Contact
MVO Leerhuis
Postbus 7057 1007 MB Amsterdam
T. 020-44 44292
E. doo@amsterdamumc.nl
Het secretariaat is aanwezig van maandag t/m donderdag.