Zoektocht naar het waarom

In navolging van de succesvolle zomerworkshop ‘Wat wordt er niet gezegd tegen elkaar tijdens moeilijke gesprekken?’ is er nu ook een verdiepende vervolgmodule. Ook is de workshop opgenomen in het open
scholingsaanbod van Amsterdam UMC. Opleider Marcel Bruist vertelt wat deze bijeenkomsten inhouden. “Het gaat er vooral om uit te zoeken waaróm je vastloopt.”

Vrijwel iedereen kent het wel; je loopt een gesprek uit en denkt ‘dit liep niet helemaal zoals gehoopt.’ ‘Waarom heb ik niet gezegd wat ik had willen zeggen?’ Of andersom: ‘dat had ik beter niet of anders kunnen zeggen’. Waar ligt dit aan? Waarom lopen we vast en blijven we met een onbevredigd gevoel achter?

Oorzaak en mechanismen

De achterliggende reden is voor iedereen anders. Sommigen willen de lieve vrede bewaren. Anderen denken dat de ander niet op zijn of haar mening zit te wachten. Soms is het een gebrek aan zelfvertrouwen of iemand vindt het lastig iets aan te kaarten doordat het gevoel van hiërarchie in de weg zit. Maar ook onduidelijkheid over de rol en de plek in de organisatie, kan een oorzaak zijn. Het mechanisme dat hierdoor optreedt – de manier waarop je reageert bijvoorbeeld of de rol die je aanneemt in een gesprek – zitten vervolgens een constructief gesprek in de weg.

"Alleen al het erkennen en herkennen van je eigen mechanismen is een enorme stap in de goede richting"

Fight, flight, freeze
“De een klapt dicht, de ander gaat knokken”, zegt Marcel. “Het zogenaamde fight, flight of freeze-principe. Maar dat zijn twee kanten van dezelfde medaille. Het gevolg is in alle gevallen dat je niet uit het gesprek haalt wat je wilt.” Datzelfde geldt voor de rol of positie die je aanneemt in een gesprek. Maak je jezelf bijvoorbeeld klein of zie je jezelf niet als gelijke?

Bewustwording
Er zijn twee trainingen: een korte gratis bijeenkomst van anderhalf uur met circa 12 deelnemers en een vervolgmodule met een kleiner groepje. “Bij beide trainingen brengen deelnemers hun eigen casus mee van een gesprek waarin ze vastliepen. Hierbij beschrijven ze precies wat ze gezegd hebben en hoe ze zich voelden.” De korte sessie is vooral gericht op bewustwording en het in kaart brengen van de eigen mechanismen die in werking treden. Daarnaast deelt Marcel een aantal tips en tricks. Zoals dat je tijd kunt kopen door te zeggen ‘daar kom ik later op terug’. Of dat je moet uitzoeken waar je grenzen liggen en wat voor jou het beste moment is om een gesprek met iemand aan te gaan. “Dus bijvoorbeeld al na de tweede keer dat iemand over de schreef gaat, in plaats van na de derde keer en je eigenlijk al op ontploffen staat.”

De diepte in
Tijdens de vervolgbijeenkomst van 3,5 uur is ruimte om verder de diepte in te gaan en te onderzoeken hoe je toekomstige gesprekken wél constructief kunt voeren. “In die sessie gaan we samen echt een stap verder”, zegt Marcel. Afhankelijk van de behoefte van de deelnemers en de ingebrachte casussen, zet Marcel daarbij verschillende werkvormen van systemisch werken in, zoals gespreksimulaties of een opstelling. “Welke vorm we gebruiken, ontstaat eigenlijk vanzelf. Net als de interactie tussen de deelnemers. Mijn insteek is vooral dat deelnemers leren van elkaar. Waarbij ik vooral veiligheid en rust biedt en er ruimte is voor ieders casus.”

Allemaal mens
Ook datgene wat deelnemers leren of meenemen uit de training, is deelnemersafhankelijk, vertelt Marcel. Voor de een dient het als coaching, voor de ander voelt het als een communicatietraining. “Maar het gaat in ieder geval verder dan een training ‘feedback geven’. We gaan echt met jou kijken wat maakt dat jij vastloopt. We schijnen een licht op de onderstroom.” Het belangrijkste dat Marcel de deelnemers daarbij in ieder geval wil meegeven is: “Neem het jezelf niet kwalijk dat je op een bepaalde manier reageert in een gesprek. We zijn allemaal mens. Alleen al het erkennen en herkennen van je eigen mechanismen is een enorme stap in de goede richting. En, wees niet bang om je uit te spreken. Goede communicatie zorgt immers voor betere zorg.”

---------------------------

Ilja Klein, deelnemer zomerworkshop en vervolgmodule
“Iedereen zou zichzelf deze training moeten gunnen”

“De bijeenkomsten waren zeer verhelderend. Je raakt bewust van de positie die je aanneemt in een gesprek en brengt in kaart waarom dat niet altijd werkt. Zoals wanneer de een de ouderrol aanneemt, waardoor de ander in de kindrol belandt, als je eigenlijk gelijkwaardige gesprekpartners bent. Tijdens de verdieping leer je vervolgens hoe je daarin kunt schakelen. Hoe je iets wat je op de automatische piloot doet, tijdens het gesprek kunt bijsturen om wel die juiste positie in te nemen.”

Herkenbaar
“Marcel doet het erg leuk en weet direct een heel relaxte en veilige sfeer te creëren. Ook omdat hij open is over zichzelf. Hierdoor durfde iedereen, ook al waren we allemaal vreemden voor elkaar, het achterste van zijn tong te laten zien en open en persoonlijk te spreken. Er ontstond echt een heel bijzondere dynamiek.

Bovendien was het heel herkenbaar. Iedereen kon zich wel in een van ingebrachte casussen herkennen. Het was fijn om ook van anderen te horen waar zij in hún werk of privé tegenaan lopen. En dat je merkt: hé, ik ben niet de enige hierin.”

Een stap vooruit
“Ik vind dat iedereen zichzelf deze training moet gunnen. Leidinggevenden hun medewerkers, maar ook zichzelf. Dit kan op alle niveaus goed werken. Ik heb het al een aantal collega’s aangeraden. Maar je moet er wel voor open staan en iets met het advies willen doen. Het kan namelijk ook best confronterend zijn. Mij heeft het in ieder geval echt een stap vooruitgeholpen. De training heeft mij aangemoedigd mij meer uit te spreken over bepaalde kwesties. En daarin assertiever te zijn. Door bijvoorbeeld zelf een gesprek te initiëren om iets aan te kaarten, in plaats van het op z’n beloop te laten. En dat heeft nu al gewerkt.”