School-ondersteund praktijkleren: kan en moet dat anders?

Malou Stoffels is onderwijskundig adviseur verpleegkundige (praktijk)opleidingen en behaalde onlangs haar PhD in school-ondersteund praktijkleren. Tijdens het HGZO-congres 2024 in maart is zij een van de twee hoofdsprekers. In een interactieve lezing verkent zij samen met het publiek de ondersteunende rol van school in het praktijkleren binnen de gezondheidszorg. Wat zijn valkuilen, blinde vlekken en kansen? Kan en moet de ondersteuning anders? En zo ja, hoe?

In haar onderzoek gaat Malou dieper in op de vraag waar de ondersteuning vanuit school het praktijkleren naar een hoger niveau tilt en voor verbetering en een positief verloop zorgt. En waar deze ondersteuning het praktijkleren juist in de weg zit.

Effect op leerproces

Vanuit verschillende invalshoeken onderzocht ze hoe de rol van de school in het praktijkleren wordt ervaren. Welke opvattingen hebben zowel de onderwijsinstelling als de praktijkopleiders over de manier waarop praktijkleren zich verhoudt tot het schoolcurriculum? Waar moet praktijkleren volgens beide kanten uiteindelijk toe leiden? Hoe kan de school studenten helpen om nog meer uit hun praktijkperiodes te halen? Ook onderzocht ze welke richtlijnen, eisen en hulpmiddelen, zoals stagewerkplannen, opdrachten en feedbackformulieren er zijn. Welk doel ze hebben en vooral ook, hoe studenten deze middelen ervaren en welk effect ze hebben op het leerproces.

“Hoe kan de school studenten helpen om nog meer uit hun
praktijkperiodes te halen?

Houvast versus obstakel
Malou: “Wat je ziet is dat er, weliswaar vanuit de beste intenties, toch een soort bureaucratisering optreedt. Plannen, handleidingen et cetera worden vaak door zowel de student als de praktijkopleider, op de letter genomen. Waardoor studenten en praktijkopleiders vaak te veel bezig zijn met het genereren van papierwerk. Ook zijn studenten vaak te veel bezig met wat er van hen vanuit school wordt verwacht. Ze zijn te veel gericht op bijvoorbeeld de beoordeling en het behalen van een goed cijfer. Bovendien zijn opdrachten vanuit school soms te abstract en moeilijk te vertalen naar de praktijk. Dat is jammer, want de school kan de studenten juist helpen voorbij de waan van de dag te kijken op de afdeling, en hierop te reflecteren. Dit is nodig om kritische beroepsbeoefenaren op te leiden die de zorg van morgen kunnen uitvoeren en verbeteren.” Al die kaders vanuit school bieden dus enerzijds houvast, ook voor praktijkopleiders, maar kunnen aan de andere kant juist het leerproces in de weg zitten.

Aantrekkelijker
Als mogelijke oplossing pleit Malou in haar proefschrift onder andere voor meer uitwisseling tussen school en praktijk over uitgangspunten, richtlijnen en eisen. Maar ook voor het flexibeler inzetten van hulpmiddelen, meer op maat gemaakte, in samenspraak met de afdeling geformuleerde opdrachten en andere vormen van beoordeling, zoals EPA’s. Malou: “We moeten het proces voor praktijkopleiders en werkbegeleiders, die hart hebben voor opleiden, maar voor wie het nu soms juist moeilijk wordt gemaakt, makkelijker en aantrekkelijker maken. Daarnaast moeten we beter gebruik maken van hun toch al schaarse tijd en energie en van de rijke hoeveelheid leermogelijkheden die op de afdeling voor het oprapen liggen. Ook moeten we het gevoel van onnodige administratie en bureaucratie voor studenten wegnemen. Waardoor zij met meer plezier hun opleiding volgen en de unieke en onmisbare bijdrage van school en praktijk aan het leerproces van de student, optimaal benut wordt. Zo kunnen we met zo min mogelijk belasting van het systeem de beste verpleegkundigen afleveren.”

In gesprek met Malou
Met haar lezing hoopt Malou de deelnemers te triggeren vanuit hun eigen achtergrond na te denken en bewust te worden van de onbedoelde effecten van hulpmiddelen vanuit school én over de onbenutte kansen. Daarbij nodigt zij iedereen uit hierover met haar in gesprek te gaan om samen op zoek te gaan naar oplossingen. “Het lijkt mij heel leuk als mensen mij tijdens het congres hierover aanspreken. Ik blijf het gehele congres beschikbaar. Ook om onderwerpen die misschien tijdens de presentatie niet aan bod komen te bespreken. Bovendien ben ik heel benieuwd naar ieders ervaringen en best practices!”