Petra Kunkeler zwaait af na 42 jaar geboortezorg

Na ruim 40 jaar werkzaam bij VUmc, Amsterdam UMC en de Amstel Academie geweest te zijn zwaait obstetrie en gynaecologie verpleegkundige en opleider Petra Kunkeler af voor haar prepensioen.

In vier decennia zag ze de geboortezorg volop in ontwikkeling, met een gemene deler: het personeelstekort. “Ik maak me zorgen over hoe we mensen kunnen blijven enthousiasmeren voor de geboortezorg."

Op achttienjarige leeftijd stond Petra Kunkeler voor de keuze: ga ik de balletwereld in, of kies ik voor de zorg. Vanwege de hardheid van de balletwereld viel de keuze op dat laatste, maar met haar mbo-opleiding kwam ze niet in aanmerking om verloskundige te worden. Dan maar verpleegkundige, dacht ze.

Tijdens haar eerste sollicitatie mocht ze meteen tekenen voor een contract en kon ze direct aan de slag in het VU ziekenhuis. Specialiseerde zich in de Obstetrie en Gynaecologie en het begin van een jarenlange loopbaan was geboren. “Het proces van zwanger worden en kinderen krijgen heeft me altijd aangetrokken”, vertelt Petra. “Het is zo mooi hoe nieuw leven ontstaat, dat er uit twee cellen gewoon een mens wordt gevormd. En zodra de baby wordt geboren kun je je amper nog voorstellen dat die in iemands buik heeft gezeten. Kinderen krijgen is zo’n ingrijpende verandering in het leven van mensen. Ik vind het mooi om jonge ouders in dat proces te begeleiden.”

Hoe maak je het verdriet handelbaar?

Omdat Petra haar hele carrière in een academisch ziekenhuis heeft gewerkt, weet ze dat er niet alleen maar een leuke en mooie kant zit aan kinderen krijgen. “Het blijft ontzettend mooi om ouders helemaal gelukkig te zien met hun baby, maar helaas is dat in de praktijk niet altijd zo rooskleurig. Ik heb veel leed en verdriet gezien. Hoe maak je als zorgverlener het verdriet handelbaar voor de ouders?” Er zijn twee situaties die haar altijd bij zullen blijven. “Er was ooit een vrouw van boven de 40 die met een oudere man een kind kreeg. Helaas waren haar vliezen voor de 24 weken gebroken en had het kindje geen kans. Omdat de partner een zwakke gezondheid had, stuurde ze hem naar huis en wilde ook niemand anders erbij om het kindje te krijgen. Op een gegeven moment drukte ze op de bel en vertelde me dat ze vermoedde dat het kindje geboren was. Dat bleek het geval, en voordat ik de arts erbij riep, wikkelde ik het kindje in een doek en legde het bij haar en heb daar een poosje met haar gezeten. Later kreeg ik een bos bloemen op de afdeling met een kaartje waarop stond: bedankt dat je mijn hand vasthield op het moeilijkste moment van mijn leven. Zoiets vergeet je nooit meer.”

"Bedankt dat je mijn hand vasthield
op het moeilijkste moment van mijn leven."

Nog zo’n aangrijpende situatie was van een vrouw die vlak voor de uitgerekende datum werd opgenomen met uitgezaaide kanker. Ze zou haar kind nooit zien opgroeien. Petra: “Enkele weken later kwam de arts langs en vertelde dat ze – notabene op Moederdag – was overleden. Dat greep me ook vreselijk aan. Maar het is niet alleen bij de grote, heftige casuïstiek waarbij je er voor de moeder en naasten kunt zijn. Het doet vrouwen ook veel als je er gewoon voor ze bent en met ze mee zucht op het juiste moment zodat het iemand toch lukt om op eigen kracht te bevallen.”

Interprofessioneel samenwerken

De opleider vond het haar hele carrière belangrijk om zoveel mogelijk interprofessioneel samen te werken. “Iedereen doet ertoe: de schoonmaker en de keuken zijn net zo belangrijk als de arts. Toen ik ooit zelf in het ziekenhuis lag heb ik dat aan den lijve ondervonden. Ik had een onderzoek waar ik twee dagen nuchter voor moest zijn en had speciaal gevraagd of ze de maaltijd voor me konden bewaren zodat ik die na het onderzoek kon eten. Dat was door miscommunicatie niet gedaan, terwijl ik me er zo op had verheugd. Ik weet dus hoe belangrijk de andere zaken zijn voor de patiënt. De basis levensbehoeften, zoals een schone kamer en eten zijn minstens zo belangrijk als goede zorg. Daarom vind ik het belangrijk dat iedereen van alle expertises als team samenwerken en elkaar ondersteunen.”

"Ik vind ontwikkeling erg belangrijk en
daar staan ze bij Amsterdam UMC
en de Amstel Academie ook altijd voor open.
Ik heb dus veel kunnen bijleren."

Eerste stapjes in het onderwijs

Na zo’n twintig jaar als verpleegkundige in de geboortezorg was Petra na een periode van ziekte aan het re-integreren. Om dat op een rustige manier te kunnen doen, kreeg ze het aanbod om les te geven voor het opleidingscentrum van het VU ziekenhuis destijds. Haar eerste stapjes in het onderwijs. “Ik vond het meteen leuk om mensen les te geven, dus wilde ik de docentenopleiding doen. Terwijl ik die volgde, werkte ik twee dagen per week op het opleidingscentrum, ging één dag naar school en werkte twee dagen op de verloskamers én hadden we de zorg voor onze twee kinderen thuis. Met onregelmatige diensten was dat lastig te combineren, omdat mijn partner ook onregelmatig werkt. Gelukkig konden we dat opvangen met een vaste oppas aan huis en gaf mijn partner mij steun en ruimte om carrière te maken.

Ik zie dat tegenwoordig steeds meer vrouwen ervoor kiezen om van de geboortezorg naar bijvoorbeeld een regelmatige baan, onder anderen in de jeugdgezondheidszorg, te switchen zodra ze kinderen krijgen. Dat baart mij zorgen, want er is altijd al een chronische personeelstekort in onze branche. Dat benoem ik ook in mijn afscheidspraatje op het symposium op 25 mei. Hoe bind je verpleegkundigen aan je”

Van elke werkdag iets moois maken

Het opleiden bevalt Petra goed, maar toch blijft ze tot 2018 met een flexcontract nog uren draaien op de verloskamer. “Het is mijn missie om goede collega’s af te leveren. Ik zeg altijd tegen de studenten aan het begin van de opleiding Obstetrie & Gynaecologie: ‘jullie zijn mijn collega’s.’ Want zo zie ik ze ook, het zijn studenten maar op de werkvloer collega’s.” De opleider en verpleegkundige heeft haar hele carrière als doel gehad om van elke werkdag een mooie dag te maken met elkaar. “Het was altijd mijn uitdaging dat er op de werkvloer echt naar je geluisterd wordt zodat je iets goed kunt overbrengen aan de collega’s en artsen. Dat kan voor jonge verpleegkundigen soms lastig zijn, dat heb ik zelf ook ervaren.”

Als opleider was de grootste uitdaging de laatste jaren om de hoeveelheid werk goed te verdelen over de werkweek en niet te veel uren te maken. “Als verpleegkundige ga je naar huis na je dienst, maar als opleider stopt het werk nooit, want je hebt je eigen ’toko’. Ik vind ontwikkeling erg belangrijk en daar staan ze bij Amsterdam UMC en de Amstel Academie ook altijd voor open. Ik heb dus veel kunnen bijleren.” Als opleider gaat ze mee met de nieuwste trends, en ontwikkelde bijvoorbeeld een escaperoom als onderwijstool, mocht meehelpen bij Europese projecten en heeft er persoonlijk voor gezorgd dat de opleiding Critical Care Obstetrie er kwam, en nu ook officieel een EPA is.

“Er zijn veel mogelijkheden,
maar je moet er wel proactief achteraan gaan,
zowel in de zorg als in het onderwijs.”

Zie de uitdagingen

Voor de nieuwe lichting verpleegkundigen heeft Petra de volgende boodschap: zoek een werkplek waar je je prettig voelt, zie de uitdagingen en pak die ook! “Er zijn veel mogelijkheden, maar je moet er wel proactief achteraan gaan, zowel in de zorg als in het onderwijs.” Na ruim 42 jaar is het dan nu tijd voor haar welverdiende pensioen. Althans: voor het grootste deel van de week, want Petra blijft nog voor één dag per week verbonden aan de opleidingen van de Amstel Academie op Bonaire. “Ik verheug me er vooral op om lekker te lezen, mijn oude hobby kleding maken weer op te pakken, te koken, naar onze familie in Frankrijk te gaan en lekker hard te lopen.”

tekst: Eva Cornet
beeld: uit eigen privearchief & Amstel Academie