Nieuwe biomarkers voor ziekteactiviteit en progressie bij MS

Cyra Leurs onderzocht tijdens haar promotieonderzoek potentiele biomarkers voor het vroegtijdig vaststellen van de diagnose, het voorspellen van ziekteactiviteit en ziekteprogressie en het monitoren van medicijnen bij multipele sclerose (MS). Cyra Leurs promoveert op 28 oktober aan Amsterdam UMC.

Biomarkers kun je meten in lichaamsvloeistoffen als hersenvocht, bloed, urine, speeksel en feces. Dergelijke stoffen kunnen bijvoorbeeld betrokken zijn bij het ontstekingsproces van MS, afbraakproducten zijn van zenuwcellen, maar kunnen ook bestaan uit concentraties van MS-medicijnen. Wereldwijd is er een behoefte aan MS-biomarkers die kunnen helpen bij het stellen van een tijdige diagnose en het monitoren en voorspellen van de ziekteactiviteit en de ziekteprogressie. Dergelijke biomarkers zijn cruciaal om gepersonaliseerde zorg te kunnen geven.

Diagnose MS

Oligoclonale banden (OCB) worden momenteel gebruikt als biomarker voor het stellen van de diagnose MS. OCB zijn een uiting van de aanmaak van antilichamen en specifiek aanwezig in het hersenvocht van mensen met MS. De test om OCB in het laboratorium te meten is echter zeer arbeidsintensief, complex en relatief duur. Leurs verzamelde van 745 patiënten bloed en hersenvocht in samenwerking met 18 MS centra in Europa en onderzocht een bepaald onderdeel van antistoffen, kappa free light chains (KFLC), als diagnostische biomarker. Zij toonde aan dat KFLC beter bruikbaar is voor het uitsluiten van de diagnose MS dan OCB.

Bloedplaatjes en MS

Leurs onderzocht verder of messengerRNA (mRNA) van bloedplaatjes, cellen die betroken zijn bij de stolling van bloed, gebruikt kunnen worden voor het stellen van de diagnose MS. Uit eerder onderzoek is gebleken dat naast een rol in de stolling van bloed, bloedplaatjes ook een rol spelen in andere processen, zoals ontstekingen. Het mRNA van bloedplaatjes kan worden gesplitst door signalen uit hun omgeving, ook kunnen bloedplaatjes mRNA opnemen van andere cellen, wat leidt tot unieke mRNA volgordes (MS signaturen). In bloedsamples van mensen met MS ontdekte Leurs unieke MS signaturen die verhoogd aanwezig waren bij mensen met MS in vergelijking met bloedsamples van gezonde mensen. Het blijkt dat deze mRNA signaturen mensen met MS kon detecteren met meer dan 80% nauwkeurigheid. Deze test moet nog verder getest worden voor het in de kliniek gebruikt kan worden.

Ziekteprogressie voorspellen

Daarnaast onderzocht Leurs diverse biomarkers op hun gebruik voor het voorspellen van ziekteactiviteit, ziekteprogressie en de respons op MS-medicatie. Het enzym Tissue Transglutaminase (TG2) correleerde het sterkst met de progressie van de ziekte. Het voorspellen van ziekteprogressie is niet alleen informatief voor de neuroloog en patiënt maar het ontdekken van een potentiële biomarker geeft ook nieuwe inzichten over de oorzaak van MS. De oorzaak is namelijk tot op heden onbekend. Meer onderzoek is nodig om deze biomarkers verder te ontwikkelen tot bruikbare testen voor de dagelijkse praktijk.

Cyra Leurs is een van de 5 promovendi die dankzij een programmasubsidie van Stichting MS Research de afgelopen 5 jaar onderzoek hebben gedaan naar de progressie van MS.